Voor de kinderen: Zeg het met bloemen…

Je zou het niet elke dag zeggen, maar het is lente.

Lente is de tijd van de bloemen.

Het is ook de tijd om verliefd te worden – of opnieuw verliefd te worden…

En als je verliefd bent kun je dat laten zien…

… met bloemen!

 

Het is vandaag ook Pinksteren.

Ik ga in deze dienst uitleggen wat Pinksteren met verliefdheid te maken heeft.

Maar jullie gaan het laten zien!

Door mooie bloemstukjes te maken in de kinderdienst.

Misschien kunnen jullie ze straks ook nog aan ons laten zien…

 

                                  ——————-

 

 

Gebed (met stilte)

Levende Geest,

Gij die waait door de wereld,

over de puinhopen van de mensenhaat,

door de verwarring en de angst,

langs de harten van gekwetste mensen,

heilzaam aanrakend, strooiend met liefde,

raak ook ons aan…

…

Levende Geest,

kom over ons met vuur en wind en taal,

sterk ons met uw kracht,

genees ons en beziel ons,

zoals Jezus bezield was

en bekleed

met U,

amen.

 

 

Opstapje naar het thema op zondag Trinitatis: 1+1+1=1

Ik ga geen verhandeling geven over het leerstuk van de Drie-eenheid.

Daar is het juist misgegaan.

Je kunt er niet over theoretiseren, want het is poëzie.

Herman Finkers vertelt hoe blij hij was met zijn kapelaan

die hem leerde dat 1+1+1 nou eens geen 3 was, maar 1.

In de dingen die er echt toe doen kloppen onze berekeningen niet meer.

 

Drie-eenheid is de metafoor van de liefde.

In de liefde is de som van alle optellingen 1.

1+1=1, maar ook 1+1+1=1, maar ook: 1+1+1+1+1+ enz. =1

Liefde is een circulerende luchtstroom  die eropuit is om alles een te maken.

Luchtstroom, wind, Geest.

We hebben vandaag de wind van Pinksteren nog in de rug.

Het thema van  Pinksteren is:

Verliefd.

 

Meditatie

 

Lieve mensen,

wat is Pinksteren eigenlijk?

En hoe breng ik het terug tot de gewone menselijke ervaring?

Voor de zoveelste keer heb ik het mij afgevraagd.

Elk jaar misschien nog wel intenser dan eerder,

ik denk omdat de vanzelfsprekendheid van de christelijke feesten

voor mij steeds minder vanzelfsprekend wordt.

Ik wil en moet er dus steeds dieper en eerlijker over nadenken.

En dat is winst.  

 

Het Pinksterverhaal is in ieder geval een onderdeel van,

of liever: een halte op, de reis van Lukas.

De twee boeken van Lukas, zijn evangelie en de Handelingen,

vormen een weg, een reis, een uittocht zelfs.

Het is de reis van het verhaal en de boodschap van Jezus.

Die reis begint in Jeruzalem, nog heel typisch en incrowd joods,

verloopt via Bethlehem, Nazaret en andere dorpen in Galilea,

heen en weer via Samaria, opnieuw langs Jeruzalem,

vanuit Israel naar buiten toe,

in de persoon van Paulus

naar de toenmalig bekende bewoonde wereld,

om te eindigen in Rome, het centrum van die wereld,

de multiculturele, bruisende smeltkroes, het New York van toen,

eindigen met een open einde – dat wel.

Een avonturenboek is het, dat verhaal van Lukas.

De avonturen van een liefde.

Een liefdesgeschiedenis, dat is het ook.

 

Want wat is het nu precies dat de wereld rond gaat,

voornamelijk verpakt in de avonturen van Paulus?

Niet een nieuwe godsdienst, niet het christendom,

niet de kerk, zoals vaak wordt aangenomen.

Paulus is er nooit op uit geweest om een nieuwe godsdienst te stichten.

Hij wilde ruimte voor het Jezus-geloof binnen zijn eigen joodse geloof.

Eerder was hij aan de godsdienst voorbij,

beschouwde hij Christus, en vooral diens leer, leven en sterven,

als de vrucht, als de vervulling van die godsdienst,

waardoor de godsdienstige regels overbodig waren geworden.

En Jezus zelf is er al helemaal nooit op uit geweest

om zoiets als het christendom voort te brengen.

Ook Jezus wilde ruimte voor het nieuwe, maar … binnen het bestaande.   

Wat gaat de wereld dan rond?

De boodschap van Jezus, ja, maar vooral het leven van Jezus,

zoals dat tot zijn bestemming is gekomen in:

de liefde.

 

De liefde als de meeste – zoals Paulus het uitdrukte.

De liefde als de ultieme vrucht van de Geest.

Het klinkt bijna sleets, het is haast een cliché als ik dat zo zeg.

Ook liefde is een uitgehold, gedevalueerd woord.

We moeten het opnieuw uit het stof opdiepen,

het afpoetsen, het ontdoen van zijn aangekleefde misverstanden.

De evangelieschrijvers wisten dat ook al.

Daarom hebben ze er een onbekend woord voor uit de kast gehaald,

de kast van het toenmalige Grieks,

de wereldtaal, zeg maar het Engels, van die dagen.

Dat is het woord agapè.

Dat is de herontdekte liefde, de nieuwe liefde,

de liefde die in het leven van Jezus is gebleken

het geheim van het bestaan te zijn,

de kern waar alles om draait,

de goddelijke vonk van ons wezen.

Niet de natuurlijke, vanzelfsprekende liefde, maar grensoverschrijdend,

een wonder, een mysterie, een radicale, andere manier van denken:

de liefde als de meeste…

…  
In de barbaarse wereld van toen,

de keiharde, op grof onrecht gebaseerde Pax Romana,

de Romeinse “vrede”,

was de liefde broodnodig om een begin te maken,

een begin van God in de wereld,

een begin van menswording in een onmenselijk systeem,  

een begin van werkelijke beschaving in een “beschaving”

die gedicteerd werd door een machtige elite van 5% van de bevolking.

Alleen een principiële keuze voor de agapè

zal deze wereld humaan maken.    

Het was deze liefde die werd uitgedragen tot in Rome toe,

met alle ontberingen en avonturen die bij een reis horen,

met alle menselijke gebreken van de reizigers,

want Paulus was een lastig en vaak onsympathiek mannetje.

Ondanks dat alles is het de reis van de Liefde.

Het is Lukas’ reisroman, avonturenroman en liefdesroman in een.

 

En wat is Pinksteren in die roman?

Pinksteren is het moment van verliefdheid.

De hoofdpersoon in dit verhaal, namelijk de Liefde zelf,

heeft het zwaar te pakken:

God is verliefd!

Luister maar, het Hooglied klinkt erin door.

Dit is verliefdheid ten voeten uit.

Windvlagen, stormachtige gevoelens en onrust,

vuur, hevige opwinding, heftig ademen,

je gloeit van top tot teen:

een blos op de wangen, je hoofd staat in brand,

pfoe, wat heb ik het warm!

Je stamelt maar wat, geen mens kan er chocola van maken

en toch begrijpt iedereen wat je doormaakt.

Je verkeert in een roes, man, je lijkt wel dronken. 

Je bent helemaal van slag.

Je wereld staat op z’n kop.

En je wereldbeeld en mensbeeld en Godsbeeld ook…

Voortaan zal de liefde je bestaan bepalen,

wordt zij jouw kompas, jouw God…

Dat is wat Lukas hier vertelt in beeldende, zintuiglijke

en aanstekelijke bewoordingen.
Dat is Pinksteren:

de liefde die mensen in vuur en vlam zet

en die daarin de Geest van God herkennen,

dat vuur als een vuur van God.

…

Een mooi verhaal, maar nu ga ik daar eens iets tegenover stellen.

Iets dat heel ontnuchterend is.

Trouwjournalist Elma Drayer stelde de vraag aan hofpredikant Carel ter Linden,

nadat die de liefde van zijn vrouw en kinderen had bejubeld als zijnde God:

“Wat moeten mensen daarmee

die geen liefhebbende vrouw en kinderen hebben?”

Hij kwam er eigenlijk niet goed uit, vond ik.

Eenzelfde vraag werd mij gesteld na het lezen van een van mijn boekjes:

“Jij schrijft altijd over de liefde.

Dat is wel heel pijnlijk voor al die mensen die het zonder liefde moeten stellen.”

Au, die kwam aan…

Maar zulke rake tikken, hoe onaangenaam ook, zijn goed voor een mens.

Daardoor moest ik er opnieuw over nadenken.

Dan had ik het misschien toch niet helder genoeg geformuleerd.

En ik kwam erachter dat deze uitspraak voortkwam uit een misverstand,

een misverstand dat aan de liefde kleeft, namelijk dit:

dat het bij liefde altijd zou gaan om die ene gestalte van de liefde

waaraan wij meestal denken: de relatie man-vrouw.

Maar de liefde, juist ook die nieuwtestamentische agapè,

is veel groter dan de bekende, erotische liefdesrelatie tussen twee personen.

Liefde is ook binnen handbereik voor de single,

voor de weduwe en weduwnaar,  voor de gescheidene en alleen geblevene,

voor de celibatair, zelfs voor de eenzame.

Paulus was overigens ook alleen

en die heeft het mooist denkbare over de liefde geschreven!  

…

Hoe werkt dat dan?

Ieder mens heeft een ongelooflijke kracht en liefde in zichzelf,

die tegelijk groter is dan hijzelf.

Een kracht die zich juist in de eenzaamheid manifesteert.

Het is de kunst die kracht aan te boren,

waardoor je deel krijgt aan die wonderlijke bevinding

dat je nooit alleen bent – ook al ben je alleen.

…

Liefde is, zoals Martin Buber zegt,

een zelfstandige, werkzame kracht in de wereld,

een nabijheid – dat is wat de bijbel de Geest noemt,

de Geest die rondwaart en mensen aanraakt en troost,

en die je toch ook in je eentje kunt ervaren.

Liefde is een luchtstroom door de tijd,

een overal opspelende wervelwind,

een scheppende ademtocht,

waaraan ieder deel kan krijgen die er in gaat staan,

het voluit opsnuift, diep inademt,

ieder die bewust daarop focust.

Het is een geestelijke realiteit,

die zich laat ervaren zodra je je eraan overgeeft.

Liefde is een Godervaring:

de Liefde zelf die doorlopend verliefd is.

…

Dat brengt me bij een belevenis uit mijn jeugd

die diepe indruk op mij heeft gemaakt.

Ik heb het verhaal al diverse malen in boeken en kringen verteld,

maar het is cruciaal voor mijn leven geweest

en ik kan er in dit verband niet omheen het nog eens te vertellen.

Als u het eerder heeft gehoord verzoek ik u vriendelijk mij te vergeven

en het nogmaals geduldig aan te horen – nu in het licht van Pinksteren.

Het was juni 1970 en ik was bijna twintig.

Ik had, nota bene in mijn klas op de kweekschool,

net de liefde van mijn leven leren kennen

en we waren zeer verliefd – nog steeds, te uwer geruststelling.

Met de klas bezochten we een nonnenklooster in Brabant.

Natuurlijk weet ik wat er allemaal is misgegaan in kloosters,

maar dat laat dit verhaal onverlet.

 

Wij, de jongens van de klas, hadden er grappen over gemaakt,

over die stoffige nonnen met hun wereldvreemde celibaat.

Maar aan onze tafel posteerde zich een non,

die in niets beantwoordde aan onze voorstelling.

Tot mijn verbazing zat daar een krachtige, sprankelende vrouw,

die heel goed wist waarom ze voor dit leven koos.

Het duurde niet lang of ik betrapte mijzelf op een zekere jaloezie.

Ik leef met God, zei ze eenvoudig.

Je kunt je niet voorstellen hoe rijk dat leven is.

In dit leven hier ben ik zo gelukkig als maar mogelijk is.

Zij keek mijn geliefde en mij beurtelings aan.

Het was duidelijk dat zij ons door had.

Ze lachte veelbetekenend en zei:

leven met God, het is alsof je doorlopend verliefd bent.

 

Daar heb ik heel lang over moeten nadenken.

Pas later heb ik begrepen dat dit dus Pinksteren is. 

Amen.

 

 

Gebeden

Vuur ons aan, Geest van God.

Vuur aan in gerechtigheid

allen, wereldwijd, die politieke verantwoordelijkheid dragen

en daarmee de verantwoordelijkheid voor miljoenen kwetsbare mensen –

we denken aan de catastrofe in Bangla Desh,

slachtoffers van menselijk beleid.

Vuur aan in vrede

allen die menen dat uit een oorlog ooit iets goeds komt

en die grijpen naar de wapens –

we denken in het bijzonder aan Syrië.

Vuur aan in hoop

hen die het meest getroffen worden door de crisis,

ouderen bang voor de toekomst,

jongeren die maar geen werk kunnen vinden,

zoveel mensen bij wie de malaise in hun ziel is neergeslagen.

Vuur aan in kracht

mensen die een verdriet om de dood moeten verwerken,

een gemis dat pijn blijft doen,

een leegte in hun leven –

troost hen en geef hen kracht om op te staan, elke nieuwe dag.

Vuur aan in liefde

ons allen, aan wie mensen zijn toevertrouwd,

geliefden aan elkaar, kinderen aan ouders en leerkrachten,

vrienden, collega’s, buren,

vuur ons aan om de ander te blijven bezien met ogen van liefde,

verwarm onze harten voor elkaar.

Vuur aan in liefde,

allen die alleen door het leven moeten maar zich niet eenzaam voelen

en allen die alleen door het leven moeten en zich wel eenzaam voelen.

Vuur ons aan, in de stilte…

…

We bidden samen het gebed van Jezus:

Onze Vader…