Op uitnodiging van de werkgroep “Horizon” houd ik 16 februari een lezing over “Waar ben je nu?” in het kerkcentrum achter de Gasthuiskerk in Zierikzee. Het betreft een uur durende lezing met stiltemomenten en na de pauze gelegenheid tot vragen.
Aanvang 20.00 uur. Entree: 5 euro.
Boekenkatern januari 2012 – Netwerk Palliatieve Zorg
Gent-Eeklo
‘Waar ben je nu? Over de dood van onze dierbaren’
Wim Jansen
Skandalon,
Vught, 2011, ISBN 978 94 90708 26 9, €
12.95, 122 p.
Alhoewel Wim Jansen predikant is, richt dit boek zich tot
een zeer breed publiek, eigenlijk tot iedereen die zoekende is en zich vragen
stelt over leven en dood, wetende dat er hier geen sluitend antwoord op is.
Meer specifiek is het bedoeld voor iedereen die iemand verloren heeft en aftast
hoe hij hiermee moet omgaan en worstelt met de vraag wat dood zijn eigenlijk
betekent.
De auteur schreef dit boek toen hij zelf zoekende was
naar zijn eigen positie na de plotse dood van zijn goede vriend. Zijn uitgangspunt
hierbij is : hoe belangrijk is de het individu in het licht van de eeuwigheid?
De gedachte aan de eigen eindigheid lijkt voor velen ondraaglijk maar als we
ons niet meer focussen op onszelf als individu maar dit overstijgen kunnen we
ons zien als bouwsteentjes die weer worden opgenomen in het groter geheel.
Zoals alles in de natuur recycleert en verandert.
Op zoek naar antwoorden gaat hij in gesprek met zijn
vriend. Doorheen het boek zijn fragmenten van deze dialoog opgenomen.
Zijn filosofische invalshoek werkt aanstekelijk voor de
lezer. Een aantal evidenties worden door zijn vraagstelling op de helling
gezet. Hiervoor boort hij verschillende bronnen aan. Maar met het openen van
andere perspectieven laat hij de lezer, de rouwende, zijn eigen weg hierin
vinden en biedt op een vreemde, paradoxale manier houvast!
Mooi compliment gekregen van iemand wier oordeel ik hoog acht, iemand die ik al jaren, vanuit haar geschriften, als een zielsverwante beschouw: Lisette Thooft. Zie reacties bij “Waar ben je nu?” (13 januari)
In het Delfts Kerkblad en op de blog van de PZC zijn recensies verschenen van Waar ben je nu? De geïnteresseerde kan ze via deze links lezen:
Delfts Kerkblad:
Interessant gesprek in Trouw vandaag tussen Bodar en Paul Witteman. De laatste verzet zich tegen de dood en lijdt daar duidelijk aan. Bodar citeert Montaigne, filosoof uit de 17e eeuw: “Het is wijs de dood tot vriend te maken.”
Dit is wat ik in mijn boek ook bedoel. De meeste mensen die ik ontmoet, vooral ook in het pastoraat, hebben zich dit besef niet eigen gemaakt en blijven ook op hoge leeftijd verbitterd en verongelijkt als zij geconfronteerd worden met de dood.
Het oefenen in het sterven maakt het leven intenser en rijker.
Tenslotte: kerstboodschap. Kerst is het meest ontaarde christelijke feest dat ik ken. Niet alleen vanwege de commercie, maar juist ook in de kerkelijke vieringen. De liederen zijn over het algemeen zeer dogmatisch en als dat niet het geval is zijn ze op z’n minst sentimenteel of zoet. Wat mooi blijft zijn de geboorteverhalen, mits ze gelezen worden zonder de bril van de folklore – als literatuur dus.
Ik ben niet de enige predikant die kerst als een opgeklopte bezoeking ervaart! En dan heb ik het nog niet over de mensen die juist in deze tijd hun gemis of pijn het scherpst ervaren.
Ik heb recent een aantal nieuwe preken toegevoegd. Dit op uitdrukkelijk verzoek van mijn “hoorders”. Voor hen werkt het het best om mijn preken te lezen, want zij hebben de uitvoering meegemaakt. Het maakt, in mijn geval, namelijk de helft verschil, een preek lezen of ‘m horen. Niettemin, ook voor hen die er niet bij waren: enjoy them!
Gisteren, in een gesprek over het onderstaande met mijn Delftse collega Trudie van Ginkel ( de maker van het beeld “Slaper” op de omslag) reikte zij mij een helder onderscheid aan tussen atheïsme en pantheïsme: het pantheïsme gaat ervan uit dat de stoffelijke werkelijkheid bezield is. Dank Trudie!
Ik voeg daar zelf nog aan toe dat er in mijn beleving van dat “meer” niet alleen sprake is van “Alles is God”, maar van “Alles is in God”: Pan-en-theïsme. Overigens ga ik liever helemaal niet uit van een “isme”. Het zijn hulpconstructies.
Een mondelinge reactie op “Waar ben je nu?” luidde aldus: Waarom noem je dat “grote geheel” nog God? Wat is het verschil tussen atheïsme en pantheïsme?
Een antwoordpoging van mijn kant: Het verschil zit ‘m juist in het benoemen, het volstrekt andere perspectief op hetzelfde. Het gebruik van het woord God geeft een “meer” aan dat ik in de werkelijkheid ervaar. Niet in de zin van “God als gatenvuller voor het rationeel onverklaarbare”, maar in de beleving van de liefde als mysterie. Het is vooral psychologisch van aard. Theologie is psychologie? Erover nadenkend kwam ik tot de volgende formulering:
“In mijn geest bevindt zich een domein, dat uitsluitend gedekt wordt door het woord God. Uitsluitend – en volledig. Dat domein word ik mij bewust in een gemoedstoestand van rust – een rust zo diep dat hij soms overgaat in zelfvergetelheid.”
De eerste reacties op het boek zijn binnengedruppeld. Vrijwel allemaal via de persoonlijke e-mail. Uiteraard is er schroom om op dit platform te reageren. De belangrijkste recensie voor mij is natuurlijk die van Lies. Ik geef hier enkel weer dat ze het boek “mooi” en de brieven aan Jaco herkenbaar vond.
Ook als je in het boek dingen vindt die je tegenstaan of die vragen oproepen, nodig ik je van harte uit om te reageren. Wat mij betreft toch graag ook op dit blog of op de pagina van het boek.
De boekpresentatie is inmiddels achter de rug. Het was, zoals Jan de Vlieger van Skandalon het noemde “een waardig en mooi feest”. Dank aan allen die er waren, in het bijzonder Lies. Dapper dat je het aandurfde om ook nog het woord te voeren! Vandaag is het precies een jaar geleden dat Jaco verongelukte. Sterkte voor allen die hem missen!
Hier vind je de toespraken van Aarnoud van der Deijl en mijzelf.