Inleiding WIM: LIEFDESLYRIEK ALS THEOLOGISCH TESTAMENT
- Welkom! Ze komen langs maar voel je vrij om zelf drank en hapjes te bestellen! Neem het ervan!
- Dank aan jou, liefste, voor de inspiratie en de muze die je al ons hele leven samen bent! Het is niet te beschrijven wat jij voor mij hebt betekend. Een poging daartoe heb ik in deze bundel gedaan, in het besef dat dat nooit toereikend is voor wat ik werkelijk voel. Eerste exemplaar was natuurlijk voor jou, maar die poppenkast gaan we hier niet uitvoeren.
- Dank ook vooral, Greco, hoofdredacteur van Volzin en de website Ongrond en directeur van je bureau Intermonde! Je hebt er heel veel werk aan gehad en er alles aan gedaan om er een mooie uitgave van te maken. De eerste en hopelijk niet de laatste uitgave van Intermonde, dat ik hier graag nog eens wil noemen. In die zin is het echt een coproductie. En lieve mensen, reageer er alsjeblieft eens op.
Ik wil het kort houden maar maak wel een paar statements.
- Natuurlijk weer over erotiek, waar de bundel van doordrenkt is. En ook nog eens heel open, de dingen bij de naam noemend. Bewust. Ik zeg het weer: wat deze maatschappij nodig heeft is een ander paradigma op seks. Nog altijd is het een gesloten wereld, verborgen, smoezelig vaak, taboe. Een wereld van ongemak en schaamte. Alle ellendige excessen in de samenleving, het misbruik in de kerk, grensoverschrijdend gedoe etc., zijn daarop terug te voeren. Laten we met een andere bril kijken naar seks, namelijk als behorend bij de liefde en als ‘van God’. Het openlijk benoemen als heilig. Daarom gebruik ik ook de alledaagse woorden, om die te verheffen.
- Het is een zeer persoonlijke bundel. En ik voer daarin mijn overtuiging door dat het meest particuliere het meest universele is. Dat elk algemeen vertoog alleen maar aan kracht wint als je het eerlijk terugvoert op de individuele herkomst. Ik ga nu iets zeggen waar ik in verlicht christelijk Nederland voor gekruisigd word. De onlangs overleden Huub Oosterhuis wordt geprezen als vernieuwer. Over de doden niets dan goed en respect, maar ik doe niet mee met de knieval. Oosterhuis was hooguit vernieuwend binnen kerkelijke kringen. Hij is altijd binnen de bijbelse traditie blijven hangen.
Maar vooral, hij heeft het nooit aangedurfd om persoonlijk te worden in zijn teksten. Altijd zichzelf buiten schot gehouden, zoals de meeste theologen/dichters. Daardoor blijven de teksten algemeen, abstract, correct, zo braaf zingbaar in de kerk, zo passend binnen het Koninklijk Huis. Mooi… maar zelden rauw, ruig, doorleefd. Theologie zal persoonlijk, aards en autobiografisch zijn of ze zal niet zijn. Zie ook mijn laatste column: Persoonlijke liefdespoëzie is universele theologie. Behalve op Ongrond verscheen die ook op Nieuwwij. Hoofdredacteur Theo Brand gaf er een prachtige ondertitel aan mee: Het theologisch testament van Wim Jansen is een liefdeslyriek. Dat is deze persoonlijke bundel: mijn theologisch testament!
- Daarom, lieve schat, is dit na al mijn autobiografisch/theologische boeken, mijn belangrijkste uitgave. Ik ben eindelijk tot de kern gekomen. De kern van God. En dat ben jij. Jij met jouw toegewijde, uitzinnige Liefde waarmee je mijn leven hebt gered. Destijds en gedurende ons hele leven samen. De laatste jaren kamp ik soms met mijn ziekte – meer dan menigeen beseft! – maar elk dieptepunt brengt ons dichter bij elkaar en bij God. Brengt ons in een steeds krachtiger gloed. Juist in deze fase worden we ons nog meer bewust van onze liefde, wordt ons vrijen nog inniger, en ben ik erachter gekomen dat je nog veel meer van mij hield en houdt dan ik altijd voor mogelijk hield. Vandaar deze ode aan jou – en daarmee aan God.
Reactie ELIANE: MIJN LIEF,
Hoe toevallig was het dat we, toen jij dit prachtige testament schreef, stuitten op het motto dat voorin het boek kwam te staan:
Op een kruising van honderden wegen
komen mensen elkaar toevallig tegen,
niet wetend dat hun leven tot nu toe
voorbereiding op deze ontmoeting was.
(Met dank aan Konstantin Paustovski)
Het leven tot het moment dat ik jou ontmoette voelde als een soort vegeteren. Ik slenterde doelloos weg na weg in, niet wetend wat ik op deze aarde deed en wat ik eraan zou kunnen toevoegen.
Tot er op de kruising een engel verscheen, zo onwaarschijnlijk mooi en stralend als een zon. Dat was jij, mijn lief. Alles kwam in jou samen: je stoere mannelijkheid, je zachte “vrouwelijke” kant, ontzettend sensuele lippen, een mysterieuze blik, zelfs al mystiek te noemen, brede schouders en prachtige kunstenaarshanden. (Laat uitsnede zien van bekende altaarfoto in Ginneken)
Jij was mijn bestemming. Aan jou kon ik me geven, met lichaam en geest. Je hebt me gered en mij het leven gegeven zoals dat bedoeld is.
Ik zocht in het dikke album, waarin een groot deel van alle kaarten die we elkaar gegeven hebben opgeplakt zijn en kwam een kaart tegen die ik voor jou geschreven had. Het was ter gelegenheid van ons vijfentwintigjarig huwelijk, dat we nu al bijna gedubbeld hebben.
Het trof me met een enorm geluksgevoel, dat ik toen al de essentie van het motto beschreef in een van mijn gedichten voor jou:
Een ontmoeting
die was voorbestemd
geleid door God
dat kan niet anders.
Twee mensen één
een heilige twee-eenheid
bezegeld met een ring van goud
onlosmakelijk
al vijfentwintig jaar
of is het “pas”
zo lijkt het vaak
tijd van geluk gaat snel.
Zo veel
heb ik van jou gekregen
je lichaam, je geest
je prachtige kinderen
je nooit aflatende liefde
onze liefde
die alleen maar dieper wordt.
Zonder jou
zou onvoorstelbaar zijn
gelukkig maar
dat jij voor mij
was voorbestemd
geleid door God
dat kan niet anders.
Lieve schat, dank je wel voor dit kostbare , liefdevolle document en voor wat je mijn hele leven voor me betekend hebt. Ik hou zoveel van je.
Bijdrage uitgever Greco Idema presentatie boek ‘Eliane – liefdeslyriek’
13 mei 2023 | Vlissingen | De Belgische Loodsensociëteit
Beste mensen,
Volgens mij was het zomer 2022. Wim en ik op een terrasje in Veere. Pratend over de dood, over God, over mystiek, over leven, over liefde, over erotiek en seksualiteit, over het leven leren vertrouwen, over orthodoxie en vrijzinnigheid… ja, we hadden veel te bespreken. Zoals altijd. Tijdens dit gesprek had Wim het over – alweer een nieuw boek. Wellicht een gedichtenbundel. Maar ja, welke uitgeverij hiervoor te benaderen? Is toch elke keer best een gedoetje. Die uitgeverijen hebben toch ook altijd weer zo hun verschillende werkwijzen, hun vraag over voldoende lezers en verkoop. “Waarom doen we het niet samen?”, vroeg ik Wim. “Jij en ik, we kunnen dat toch prima zelf?” – “Jaja, samen doen? Hoe bedoel je?” vroeg Wim. Ik vertelde hem dat ik van plan was om een eigen uitgeverij(tje) te beginnen. Wim keek me een beetje glazig aan, maar beloofde me er eens over na te zullen denken. “En nee,” zei ik tegen hem, “het gaat me niet om het geld”. Het lijkt me gewoon leuk en inspirerend om mijn eerste boek voor en met jou te doen. Ik kan dan zien hoe het me bevalt, een boek maken. En jij krijgt wellicht een boek waar je erg tevreden mee bent en waar ik dus geen cent aan hoef te verdienen.
Bijna een jaar later is het boek er: ‘Eliane… liefdeslyriek’. En ja, het is een prachtig avontuur geworden. Ik heb ze geteld Wim (grapje): 246 mails heeft het ons gekost om dit boek voor elkaar te krijgen. Vormgever regelen, opmaker regelen, drukkerij, ISBN-nummer, teksten redigeren, foto’s in hoge resolutie… en nog 24 dingen. Wat was het soms irritant, maar vaak ook geweldig interessant. Dank voor dit samen-op-weg-proces dat wat mij betreft tot een heel mooi boek heeft geleid.
In je laatste column voor de website Ongrond, schrijf je: “Van alles wat ik heb geproduceerd aan theologische schrijfsels beschouw ik dit als mijn belangrijkste werk ooit. Niet als de persoonlijke lovestory van een bofkont, maar als, ja, als voluit theologische confessione.”
Je schrijft ook: “Theologie is autobiografie: daar wil ik nog iets over kwijt. Dit: dat theologie nooit objectief kan zijn. Elke theologische keuze komt rechtstreeks voort uit de particuliere bevinding van de theoloog. Er is geen neutrale, objectieve waarheid. Iemands ‘waarheid’ staat nooit los van de persoonlijke ervaring. Dat kun je beter maar eerlijk benoemen. Vandaar dat ik mijn ‘theologie van de liefde’ altijd autobiografisch beschrijf.”
Tja, dat theologie nooit objectief kan zijn, ben ik helemaal met je eens. Voor mij één van de redenen om juist geen predikant te willen worden, maar reli-ondernemer. Geweldig vind ik het dat je dit boek beschouwt als je belangrijkste theologische werk ooit. Ik begrijp het en het ontroert me ook wel een beetje. In dit boek zit je leven, de Liefde, je grote liefde, zit bijna alles.
Tot slot: een paar maanden geleden vroeg je me wat ik van de gedichten vind in je boek. Daar hadden we het gek genoeg amper over gehad. Ik vertelde je dat ik geen ‘poëzie-fan’ ben. Dat ik niet ben opgegroeid met poëzie, dat ik veel gedichten vaak erg elitair en ontoegankelijk vind. Dat ik veel gedichten vaak onnodig ingewikkelde puzzels vind. Ik heb het hier vaak over met mijn vrouw, die ook dichter is. En ja, dat zijn soms pittige gesprekken. “Gedichten kunnen niet altijd eenvoudig zijn” zegt ze dan terecht. Maar goed, mijn moeizame verhouding met poëzie en veel gedichten blijft.
Gelukkig valt dat met veel van jouw gedichten erg mee. Of beter gezegd: veel van jouw gedichten spreken me aan of raken me. Misschien wel het mooiste gedicht in je nieuwste bundel vind ik dit:
Verwondering
Nog steeds,
nog meer
na ruim
een halve eeuw
ontroert het mij
tot in het merg:
ik ben van jou
en jij van mij.
Prachtig. Geen ingewikkelde zinnen, de kracht van eenvoud. Daar hou ik van.
Dank Wim voor je vertrouwen in mij, dank dat je bereid was om samen met mij dit eerste boek van mijn Bureau Intermonde te maken.
Ik verheug me op een volgend boek en ik wens jou en Eliane de komende periode een hele goede, inspirerende en liefdevolle reis!
Greco Idema, 13 mei 2023
