Gebed met stiltes

Gij, bron van de liefde,

licht over ons leven,

hoe zullen wij U noemen?

God of juist geen God?

Eeuwige of Ene of Allah?

Of Stilte of Liefde of Niets?

We zwijgen en buigen voor uw mysterie…

…

Wij tasten naar het stromen van uw Geest,

de gloed die wij ervaren in onze harten,

de adem waarvan wij leven,

wij richten ons op het wonder van de liefde…

…

Wij bidden U:

Verjaag met de morgenwind van uw Geest

de muizenissen, de veelheid aan gedachten en de angsten,

maak ruimte in ons.

Amen

 

 

Voor de kinderen: Waar ligt Bagdad?

Straks mogen jullie kijken naar iemand die gedoopt wordt.

Meestal is dat in onze kerk een baby, maar vandaag niet.

Vandaag wordt een volwassen man gedoopt, deze meneer, Gahlid.

Gahlid woont nu al jaren in Nederland, maar hij komt uit Bagdad.

Nou, vertel het maar: waar ligt Bagdad?

(gesprekje)

 

Bagdad is de hoofdstad van Irak.

In Irak is het al heel lang onrustig.

Eerst was er oorlog, zo’n tien jaar geleden.

De Amerikanen vielen er binnen en verjoegen de dictator Saddam Hoessein.

Saddam Hoessein was geen leuke man, zacht gezegd,

maar toen hij eenmaal dood was werd het er in Irak niet echt beter op.

Allerlei groepjes en groepen probeerden nu de machtigste te worden.

Die vochten met elkaar en schoten soms ook onschuldige burgers dood.

Dat is ook de vader en de broer van Gahlid overkomen.

 

Dan begrijp je misschien waarom Gahlid naar Nederland is gevlucht.

Hij heeft heel veel gezien en meegemaakt,

bedreigingen, schietpartijen en moordpartijen.

Toen Gahlid in Nederland kwam zag hij weer dat het leven ook anders kan zijn.

En hij heeft veel gehoord en geleerd over al die dingen

waar wij hier in de kerk mee bezig zijn:

God, Jezus, proberen goed te zijn voor elkaar, elkaar helpen.

Gahlid heeft ook goede mensen ontmoet die hem helpen,

in het bijzonder zijn lieve vriendin Anja.

Gahlid is als moslim geboren en de islam vindt hij ook een mooi geloof,

maar tegelijk wil hij graag bij ons horen en meer leren over de liefde van Jezus.   

 

Daarom laat hij zich dopen:

Om nog meer te leren over de liefde en over Jezus,

en om nog meer bij ons te horen.

 

 

Ibn Arabi (soefi 1165-1240):

‘Mijn hart is een schaal voor elke vorm. Een klooster voor de monnik, een tempel voor idolen, een graasland voor gazellen, de Ka’ba van de pelgrims, de tafelen van de Tora, het boek van de Koran. Liefde is mijn geloof; het geeft niet welke weg haar kamelen ook volgen, de liefde blijft toch immer mijn godsdienst en geloof’. 

 

Roemi (soefi 1207-1273):

God spreekt Mozes toe nadat die een schaapherder de les heeft gelezen over een ‘verkeerd’ gebed:

‘Wat in jouw ogen verkeerd is, is goed in de zijne. Wat honing is voor de een, is gif voor de ander. Zuiver of onzuiver, laks of toegewijd in de aanbidding, daar geef Ik niet om, daar sta Ik boven. De ene aanbidding is niet beter dan de andere. Hindoes doen wat Hindoes doen, en Dravidische moslims in India wat zij doen. […] Ik wil vurige, vurige liefde. Sluit vriendschap met je vurige liefde.’

 

Bijbeltekst:  Lukas 1:46-55 (Naardense bijbel)

 

Meditatie

Lieve mensen, in het bijzonder Gahlid en Anja,

het is voor de meesten van ons niet voor te stellen

wat jij hebt doorgemaakt, Gahlid.

En wat het is om ‘vreemdeling’ te zijn, vluchteling, asielzoeker,

afhankelijk te zijn van anderen,

anderen die over het algemeen ook tot een ander geloof horen.

Gelukkig heb je ‘christenen’ ontmoet, ook al in Irak,

die ruim en verdraagzaam in hun geloof staan,

die, net zoals jij, Anja, zich ook niet beperken tot alleen het christendom,

maar oog hebben voor het mooie in alle tradities,

zolang zij maar de liefde het hoogste in hun vaandel hebben staan…

…

Een van die tradities wil ik er vandaag uitlichten – en dat is het soefisme.

Waarom het soefisme en waarom twee lezingen van middeleeuwse soefi’s?

Omdat zij, wat mij betreft, de verbindende schakel zijn,

tussen alle godsdiensten, maar toch zeker tussen en islam en christendom.

De soefibeweging is in ieder geval voortgekomen uit de islam

als de mystieke stroming.

Mystieke stromingen brengen in alle religies de vrijdenkers voort.

Dat heeft hiermee te maken:

Mystiek richt zich direct op God zelf, op de ruimte die God is.

Zo hebben mystici ervaren dat God een peilloos universum van liefde is.

Wie eenmaal dat besef is toegedaan, die kan niet eng meer denken,

die kan niet meer denken in kaders en regels en beperkingen,

maar alleen nog over grenzen heen – zoals ook jij, Gahlid,

over grenzen heen hebt leren kijken en daarbij hebt gezien

dat wat er echt toe doet, God zelf, Allah, niet te vangen is in één religie.

De middeleeuwse soefi’s lijken in hun beleving en uitdrukkingen

dan ook heel erg op onze eigen christelijke, middeleeuwse mystici.

In die ruimte voel jij je ook gezet.

Dat heb je in Nederland Goddank ervaren, dit,

die mooie zinnen van Ibn Arabi en Roemi:

Liefde is mijn godsdienst en geloof,

mijn hart is een schaal voor elke vorm.

Je hart, daar past het universum in,

als je eenmaal de liefde hebt ontdekt als de kern van het leven.

Ieder doet wat ie doet, prima, zegt Roemi,

maar het enige wat God echt wil is liefde, vurige liefde…

…

In het soefisme, zonder daarvoor soefi te hoeven worden,

vinden we dus een verbinding

tussen jouw ‘oude geloof’ en je ‘nieuwe geloof’.

Zoals je ziet zeg ik het tussen aanhalingstekens,

want zo beleef je dat helemaal niet!

Nee, jouw verhaal is zeker niet het klassieke ‘bekeringsverhaal’

van ‘moslim’ wordt ‘christen’ – laat dat duidelijk zijn.

Jij bekeert je niet tot een ander geloof, daarmee het oude wegwerpend.

Integendeel, je hebt groot respect voor de verdraagzame islam

van de soennieten, waaruit jij bent voortgekomen.

Moeite heb je met de radicale, vaak gewelddadige groeperingen,

die het momenteel in Irak voor het zeggen lijken te hebben,

zoals op veel plaatsen in de wereld.

De doop betekent sowieso niet dat je een ander geloof aanneemt,

of dat je de ene godsdienst verruilt voor de andere,

dat je je nu ineens ‘christen’ wilt noemen,

nee, het betekent dat je uit alle bestaande symbolen en rituelen

ook graag dit ritueel van de doop wilt ondergaan,

als een toegevoegde waarde, een verrijking van je leven,

omdat je zoveel goedheid hebt ondervonden van mensen in Nederland,

juist ook mensen die zich laten inspireren door de liefde van Christus.

Vanuit een situatie van opgejaagdheid, onrust en onderdrukking

ben je diep vanuit je hart op zoek gegaan naar rust en vrijheid.

Gehunkerd heb je en je hunkert nog naar die vrijheid, naar liefde –

en het is in de overgeleverde woorden van Jezus

dat je die hebt gevonden.

Daarom wil je erbij horen en de doop ondergaan:

Water, in de meeste godsdiensten,

in ieder geval ook in de islam,

is het symbool van reiniging, zuivering en nieuw leven.

Gewassen worden, aangeraakt worden, gelaafd worden

in en door en met het water van de liefde,

zoals ook jij die in Christus het meest hebt herkend… 

…

Er zijn best veel dingen die moslim en christen delen,

het meest natuurlijk dat we allemaal mens zijn.

In mijn lezing vorige maand heb ik betoogd

dat we die termen, die godsdienstige etiketten,

wat mij betreft ook achter ons mogen laten.

Met de doop die ik straks aan jou bedien duw ik je niet een richting uit,

behalve misschien dat je nog meer mag leren mens te zijn.

Wat we nog meer delen is natuurlijk de oorsprong in Abraham, Ibrahim,

en sommige verhalen in bijbel en koran.

We delen Jezus, Isa, die noemden we al.

Maar wie we ook delen is Maria, Meriam, laten we zeggen: Mirjam.

Jij Gahlid, en jij ook, Anja, hebt iets met dit meisje Mirjam,

een eenvoudig dorpsmeisje,

dat later in de geschiedenis zou uitgroeien tot een aanbeden Madonna.

Je hebt, zullen we maar zeggen, van haar gedroomd.

Misschien ben je wel de eerste moslim met een Maria-verschijning,

en je hoefde er niet eens voor naar Lourdes te gaan…

Wat is nu zo opmerkelijk, ja, ontroerend, aan dit heilige meisje?

Dat is haar zuivere vrouwelijkheid – wat houdt dat in?

Zij is een meesteres in ontvankelijkheid,

zij is in zichzelf een schoot die opneemt en baart, een moeder.

Niet alleen fysiek, maar ook geestelijk ondergaat zij en ontvangt zij,

waarna zij zich manifesteert als de beschermende moeder,

de met gekwetste en kwetsbare mensen bewogene.

Daarmee belicht zij een kant van het goddelijke

die we in de metaforen ‘vader’ en ‘zoon’ niet herkennen:

het baarmoederlijke van God, de puurste en teerste liefde.

Daarom dopen we jou straks ook in de naam van de Moeder…

…

Dat brengt ons bij de oude formulering:

In de naam van de Vader en de Zoon en de heilige Geest.

Die uitdrukking, die we Drie-eenheid of Triniteit noemen,

dat is nu uitgerekend wat de islam niet wil delen met christenen!

Want, zeggen zij, hoe kun je nu beweren te geloven in één God,

en er intussen drie aanbidden?

Ik ga hier geen dogmatische verhandeling geven

en ook geen lesje kerkgeschiedenis over de wijze

waarop deze vreemde constructie in de kerk terechtgekomen is.

Het is niet zonder slag of stoot gegaan, neem dat van mij aan,

en zoals altijd heeft de sterkste groep, de meerderheid in het concilie,

eenvoudig zijn zin gekregen en is dit dogma doorgevoerd.

Voor hetzelfde geld hadden we misschien niet gedoopt in de naam

van de Vader, de Zoon en de heilige Geest.

Laten we er dus niet te absoluut en zeker niet te ‘heilig’ over doen.

Veel mooier is het om ermee te spelen.

Ten diepste is het immers verbeelding,

verbeelding van het onzegbare – van wat dan precies?

Laten we zeggen: van de stroom van liefde die we God noemen.

De liefde, het vuur, de goddelijke energie die in de bijbel Geest heet,

stroomt uit de bron naar ons toe,

van ons uit weer naar anderen toe – en zo weer terug in de bron.

Anders gezegd, christelijk dogmatisch gezegd:

De Geest van de Vader, de liefde van de Vader,

stroomt naar de mens, naar Jezus als voorbeeldmens –

zodanig dat die de Zoon wordt genoemd – en zo weer terug naar de Vader. 

Het is een ononderbroken stroom langs drie punten,

een kringloop, een circle of… love.

Dat is wat de Triniteit wil uitbeelden: vurige, vurige liefde.

Eén liefde, één beweging, één Goddelijke vlammenzee…

…

Maar het is een wel erg door mannen gedomineerde metafoor.

We voegen Maria er dus vrolijk aan toe – en de zoon noemen we het kind.

Dus doop ik jou zo meteen, Gahlid, in de naam van

de Vader, de Moeder, het Kind en de heilige Geest, amen.

…

STILTE…

 

Waarom Gahlid gedoopt wil worden…

In het verhaal voor de kinderen is vast al veel duidelijk geworden. We borduren nog even voor op dat patroon. De intentie van Gahlid is dat hij een andere weg in wil slaan, zich losmaken van de donkere kanten van Irak, het sektarisme, de wetteloosheid, de intolerante kanten van de islam. Hij heeft een broer en vader verloren aan het sektarisme van soennieten en sjiieten. Ook hijzelf is door terroristen beschoten. Die vijandschap blijft veel pijn doen en daar wil hij afstand van nemen. In de negen jaar dat hij hier is is hij ook veranderd. Hij is gek op Nederland en wil zich er op alle manieren mee verbinden.

Hij is gelukkig met een vrijere religieuze traditie van het christendom zonder dwang en straf,  hier kan je adem halen, het komt uit zijn hart en sluit aan bij zijn ziel. Hij is blij met de kerk, het geeft hem energie, hoop, inspiratie en troost. Ik ben mens, ik zoek veiligheid, ik ben mens, ik zoek vrede – zei hij.

 

Gebed met stilte (doopliturgie)

Gij, vurige liefde zelf,

wij zoeken U in de stilte…

…

En wij bidden U:

Vernieuw het leven en de liefde van Gahlid

in het water van de doop.

troost en inspireer Gahlid en Anja

al de mensen om hen heen

en ons allen hier samen in deze gemeenschap.

Amen 

 

Gahlids belijdenis:

Ik vertrouw op God, die liefde is, schepper van het universum en het leven op aarde.

Ik vertrouw op God, als de kracht die altijd bij me blijft.

Als ik in de natuur ben, de bergen en de zee en de hemel zie, voel ik  dat God bestaat en dicht bij mij is.

Jezus is een voorbeeld van liefde, vrede en rechtvaardigheid.

Jezus zegt: Kom bij mij als je vermoeid bent, ik zal je rust geven.

Jezus zegt:  Als twee mensen  in mijn naam bijeen zijn, ben ik in hun midden.

In het diepste duister schijnt het mooiste licht.

Ik wil leven vol passie en verwondering en ben dankbaar voor de goedheid in de mensen.

Ik wil leven vanuit de kracht van de levende geest.

Ik wil leven vanuit de eeuwige bron van liefde.

 

 

Doop: Gahlid, ik doop jou, in de naam van de Vader, de Moeder, het Kind en de heilige Geest, amen.

 

Zegen

Gahlid,

de ene God van de liefde zegene jou met veiligheid en vrede,

met een dak boven je hoofd en mensen om je heen die van je houden,

met innerlijke rust en levensvreugde,

met de liefde van Christus, amen.

 

Gebeden (met stiltes)

Levende Geest van liefde,

waaiend door de wereld, langs mensenharten,

wij zoeken U en hebben deel aan U

en zeggen onze voorbeden:

 

Voor Irak, Iran, Syrië en het hele Midden-Oosten waar het zo onrustig blijft, waar zoveel vijandschap heerst en geweld. Blijf mensen inspireren tot vrede…

…

Voor alle vluchtelingen, asielzoekers, uitgeprocedeerden, daklozen, slachtoffers van onrecht en geweld, alle ontheemden in de wereld en in onze eigen samenleving. Leg in onze harten de gastvrijheid…

…

Voor Gahlid en Anja en al die trouwe mensen om hen heen die voor hen zorgen en hen beschermen. Sterk ons in verbondenheid en solidariteit…

…

Voor alle zieken, voor mensen die verdriet hebben dat ze misschien juist in deze maand des te scherper voelen, voor allen in rouw en eenzaamheid en pijn. Schenk ons een geest van empathie en nabijheid…

…

Voor de mensen van wie we houden en voor de mensen van wie we wat minder houden, voor onszelf, ons eigen leven, in de stilte…

…

We bidden samen het Onzevader…