Heilzame eenzaamheid. Zomer 2012

Het mobieltje en de woestijn – rond Mattheus 14:13-23 (zomer 2012)

Voor de kinderen: Paniek!! Waar is mijn mobieltje??

Kijk, hier heb je mijn mobieltje…

Simpel, hè? En ouderwets… toch?

Wat voor mobieltjes hebben jullie?

Of noem je dat niet eens een mobieltje?

Hoe dan wel?

 

Ik ken een jongen die per ongeluk zijn mobieltje thuis had laten liggen toen hij naar school ging. Dat overkwam hem anders nooit! Maar deze keer wel. Hij moest wel 20 kilometer fietsen en hij was al bijna bij school toen hij erachter kwam:

Ik ben mijn mobieltje vergeten!!! En je zult het niet geloven, maar hij raakte helemaal in paniek. Sterker nog: hij voelde zich een beetje angstig worden? Wat moest hij zonder zijn mobieltje?? Wat kon er allemaal wel mislopen? Hoeveel dingen zou hij nu niet te weten komen? Wat zou er allemaal aan hem voorbijgaan?? En nu kon hij niet chatten met Laura op wie hij stiekem verliefd was, terwijl zij dat  intussen wel de hele dag met Vincent kon, zijn grote concurrent … en hij kon nu niet dit en hij kon nu niet dat…

De paniek sloeg toe!

Weet je wat? Hij zou terug naar huis fietsen om het ding op te halen! Hij moest er niet aan denken om de hele dag zonder te moeten. Wacht, even aan school melden dat hij naar de dokter moest en te laat zou zijn, maar …maar, verhip, dat kon nu natuurlijk ook niet!

Wat een ramp. Ik ben mijn mobieltje kwijt.

 

Kunnen wij nog zonder onze spullen? Dat is de vraag van vanmorgen? Kunnen we nog stil zijn? Alleen zijn? Niks te doen hebben? Hoe zou je dat kunnen leren? 

 

 

 

Meditatie

Lieve mensen,

wat moet ik zonder mijn mobieltje?

Laten we vooral niet denken dat het alleen een probleem van jongeren is.

Dat merk je meteen als je het breder formuleert.

Wat moet ik zonder mijn mail, mijn pc, mijn tv,

het constante aan staan van de radio?

Terwijl ik deze preek schreef – merkte ik – kon ik zelf al niet laten

om tussendoor telkens mijn mail te checken!

Wat moet ik – blijkbaar – zonder mijn prikkels van elke dag?

Mijn afleiding, mijn vermaak, mijn … werk?

Waarom moet ik altijd wat “te doen” hebben?

Mijn … gedachten – die ik niet los kan laten?

Mijn… emoties – die ik koester?

Als je erop gaat letten merk je

dat je voortdurend in beslag wordt genomen door van alles en nog wat,

dat er voortdurend ruis is om ons heen.

Ja, dat we iets van onrust en zelfs angst voelen zodra dat alles wegvalt:

een vreemde, unheimische leegte waar we geen raad mee weten.

Hoeveel mensen worden niet juist depressief in de vakantie?

In de vacante tijd, het vacuüm, de lege tijd, de blanco dagen?

Bang voor de stilte, bang voor de leegte?

Die verslaafdheid van jongeren aan hun mobieltje heeft daarmee te maken.

Mensen zijn van nature bang voor de eenzaamheid,

bang voor enkel zichzelf

en voor wat zij misschien tegenkomen in zichzelf.

Zij vinden geen rust in zichzelf.

Zij vinden God niet in zichzelf.

In de bijbel vinden we nota bene een therapie voor deze kwaal.

In de bijbel zien we namelijk de pendelbeweging,

de pendelbeweging tussen de eenzaamheid

en het rumoer tussen de mensen.

Die pendelbeweging is kenmerkend voor Jezus.

Laten we Jezus volgen in het verhaal

en dan maken we telkens een uitstapje naar ons eigen leven.

 

Het verhaal speelt zich af tegen de achtergrond

van de moord op Johannes de Doper.

Jezus heeft blijkbaar even tijd nodig om dat schokkende bericht te verwerken.

In ieder geval “neemt hij de wijk” naar een plek in de woestijn

om op zichzelf te zijn.

De pendel zwaait naar de woestijn.

Het is veelzeggend dat Oussoren dat woord “woestijn “ laat staan,

waar de meeste vertalingen kiezen voor “eenzame plaats”.

De woestijn – dat is immers zo’n terugkerend bijbels beeld.

Als je dat woord ziet staan voel je meteen de oudtestamentische geladenheid.

Het staat voor: leegte, het niets, teruggeworpen worden op jezelf,

back to basis, volstrekte eenzaamheid, alleen met God. 

Daar laat hij het afschuwelijke, bedreigende,

van dit gebeuren op zich inwerken.

Hij heeft die eenzaamheid nodig om God in dit alles terug te vinden.

Heilzame eenzaamheid – als wij zelf een jobstijding ontvangen,

als wij zelf een crisis moeten verwerken.

Veel mensen vluchten  dan juist in de sociale contacten,

vullen het hartverscheurende gemis met aanwezigheid van mensen

en ontwijken het verdriet.

Ze zijn bang om de pijn te ondergaan

en dompelen zich onder in een roes van mensen om hen heen.

Hoe begrijpelijk ook, het is beter om de eenzaamheid te zoeken,

De emoties helemaal toe te laten, ze volledig aan jezelf te laten komen,

ze zo diep mogelijk te voelen.

Laat jezelf diep vallen in die bodemloze put: Hij is niet bodemloos.

Ergens word je opgevangen.

Dat noemen we God.

Pas dan kan God iets van aanvaarding en genezing tot stand brengen.

Ga de leegte in, de woestijn, de prikkelloosheid.

Er kan je niets gebeuren.

Vervolgens horen we hoe Jezus toch niet met rust gelaten wordt.

Zo gaat het als je voor mensen klaar staat.

Ze weten je altijd te vinden.

Nu zwaait de pendel naar de andere kant: de mensendrukte.

Maar dat verblijf in de leegte heeft hem blijkbaar opgeladen,

hem voorzien van geweldige energie.

Hij is om de mensen bewogen en geneest hun “arme drommels”:

schitterende vertaling.

Dus dat doet de stilte met je:

Het maakt je bewogen en het geeft je kracht.

Kijk maar, de mensen hebben honger.

Dat staat natuurlijk voor de geestelijke honger.

En de leerlingen wijzen erop dat ook zij “in de woestijn” zijn.

Kijk eens naar de mensen hoe leeg en arm zij zijn,

hoezeer hun leven woestijn is,

hoe ze hongeren naar echt leven, echte liefde, naar God.

En vanuit zijn leegte vult Jezus hun magen, nou ja, hun geestelijke magen…

De leegte is nodig om zelf vervuld te raken,

vol te raken van God.

Stappen wij weer in ons eigen verhaal:

Ook wij kunnen niet eindeloos voor anderen klaar staan.

Er zal een moment moeten zijn dat we de heilzame eenzaamheid opzoeken

om ons te oriënteren waar we mee bezig zijn,

of we onszelf niet voorbij lopen in activisme,

of onze dadendrang geen vlucht is

of bevestiging van onze zogenaamde onmisbaarheid

en dus stiekem bevestiging van ons ego.

Daarvoor is zoiets als vakantie een goed moment!

Bewust kiezen voor leegte…

Maar als we dat doen, dan zullen we merken

dat die leegte, de stilte van de woestijn, dat meditatie, geen vlucht is,

weg van onze verantwoordelijkheden,

maar dat het ons juist bewogen maakte, ons vol maakt

en kracht geeft om met anderen te delen,

er te zijn voor anderen en hen te verzadigen met het goede.

Daaraan is de ware meditatie toetsbaar:

Maakt het ons bewogen en begaan en bereid tot delen?

In Zen spreekt men dan van mededogen.

Brengt onze omgang met God in de woestijn mededogen voort?

Dat is de vraag…

En als we dan weer terugkeren in het verhaal van Jezus,

dan horen we hoe hij na dat verzadigen van de menigte

opnieuw de stilte in gaat:

…terwijl hij zich van de menigte losmaakt… 

Typerend zinnetje, zowel voor vakantie als meditatie:

Je moet je losmaken.

Dat heb je niet zomaar meteen voor elkaar.

Dat vergt tijd, een proces, oefening, arbeid zelfs: je losmaken.

Met het oog op vakantie spreken mensen dan van: afkicken.

Dat klopt wel heel pijnlijk, dat woord afkicken.

Het verraadt dat we kennelijk verslaafd zijn,

aan ons werk, maar ook aan andere prikkels zoals:

Mobieltjes, mail, internet, activisme, afleiding en vult u maar in…

Het kost moeite: niet voor niets staat het er twee keer:

Hij maakt zich van de menigte los –

en dan: Hij gaat het bergland in,

om apart van iedereen te aanbidden.

Als het avond wordt blijft hij daar alleen.

 

Daarmee is de pendelbeweging compleet:

De eenzaamheid – zwaai –

de mensen en de bewogenheid – zwaai –

de eenzaamheid…

Veel heilzame eenzaamheid wens ik u toe in de vakantie.

Amen.

 

Liturgie rondom Mattheus 14:13-23 (Delft, zomer 2012)

Thema: Het mobieltje en de woestijn

 

Welkom en mededelingen

Intochtpsalm: Psalm 84:1

We zijn stil voor het heilige…

Bemoediging: Onze hulp in de naam van de Eeuwige, die hemel en aarde gemaakt heeft.

Groet: De vrede van Christus met allen, amen.

Drempelgebed

Zingen: Psalm 84:3

Kyriëgebed (eindigend met: Zo bidden wij U zingend, Heer, ontferm U…)

 

Glorialied: Laudate omnes gentes (allen 4x)

 

Gebed bij de opening van de Schriften (meteen aansluitend zingen: Kom, Geest van God – Lied 93 Tussentijds)

Opstapje naar het thema: Paniek!!! Waar is mijn mobieltje??

 

We luisteren naar klassiek gitarist Dieke de Jong

 

Lezing: Mattheus 14:13-23 (Naardense bijbel)

Zingen: Gez. 463

Meditatie: Heilzaam eenzaam

Orgelspel

Gebeden

Collecte

Slotlied: Psalm 84:4,6

Zegen: Zegene u allen de eeuwige Liefde, in Vader, Zoon en heilige Geest,

Amen.

 

 

 

 

 

Drempelgebed

Gij, eeuwig licht,

bron van leven en liefde,

uit uw kracht leven wij.

Als regen in dorre aarde daalt uw Geest in ons,

als een fontein in de woestijn zijt Gij in ons leven.

Kom dan over ons met uw liefde.

Verzoen ons met ons leven zoals het is gegaan

en met onszelf – in de vrede van Christus.

Amen

 

Kyriëgebed

Gij, als een rivier van barmhartigheid

stroomt Gij door de wereld.

Vloei ook uit in ons.

Doordrenk ons met uw ontferming.

Maak ons bewogen met de wereld,

zodat wij ons ontfermen.

Zo bidden wij U zingend: Heer, ontferm U…

 

Gebed bij de opening van de Schriften (meteen aansluitend zingen)

Kom in ons, levende Geest.

Dring tot ons door

ook als wij ons hebben afgesloten,

als verdriet of bitterheid onze ziel heeft dichtgesmeerd.

Dring tot ons door,

open onze harten.

Kom, Geest van God.

Zo zingen wij: Kom, Geest van God…

 

 

 

 

 

Gebeden

Gij, eeuwige stilte,

rustplaats in ons bestaan,

heilzaam aanwezig in onze eenzaamheid,

wij komen tot U en zeggen onze vragen uit,

onze dank en ons verdriet,

onze zorgen en onze voorbeden:

 

–         voor de mensen in Syrië, Egypte, en al die andere plaatsen waar geen rust is en geen veiligheid

–         voor allen op deze wereld die lijden onder onrecht, armoede, honger, oorlogen

–         voor mensen die geen rust hebben, geen stille plek, mensen die opgejaagd worden of zichzelf opjagen

–         voor de armen in onze samenleving die nauwelijks kunnen denken aan zoiets als vakantie

–         voor hen die ziek zijn, thuis en in ziekenhuizen of verpleeghuizen

–         voor onze geliefden, ons eigen leven, alles wat wij zelf willen noemen, in de stilte…

 

Zo zeggen wij U onze voorbeden en leggen ze voor U neer met de woorden die Jezus ons leerde: Onze Vader…