THEMA: HELLUP!! AMELEKIETEN IN MIJN ZIEL…
Stilte en gebed
Eeuwige Liefde, wij zijn stil voor uw mysterie…
…
Wij zijn hier gekomen vanuit de onrust van de wereld,
de onrust van ons leven,
de onrust van onze gedachten en gevoelens
en we zoeken uw rust, uw licht, uw kracht.
Maak ons leeg en vrij van binnen, vrij voor de dingen van u,
vul ons met uw liefde.
Stroom uw Geest in onze geest, stroom uw Geest door de wereld,
ontferm u over ons. Amen
Aandacht voor de kinderen: Doe je ogen eens dicht…
Doe je ogen eens dicht…
Wat zie je? (kleuren, licht…) Wat denk je?
Er gebeurt heel veel in je hoofd.
Blij zijn, verdrietig zijn, boos zijn – gebeurt allemaal in je hoofd.
Dan maakt het niet altijd zoveel uit wat er van buiten allemaal gebeurt.
Het gaat erom hoe je het voelt.
Als het regent bijvoorbeeld kun je daar boos om zijn, maar je kunt er ook blij om zijn.
Zo kun je je eigen leven een beetje maken.
Daar heb ik een verhaal over…
Opstapje naar het thema: Dat is de plek
Smoorverliefd waren ze, Bas Bacterie en Vicky Virus.
Met elkaar verstrengeld maakten ze een wandeling in het hoofd van hun mensdier. Ze maakten zich nuttig door hier en daar wat etensresten op te ruimen en stoute gezwelletjes af te breken terwijl ze maar bleven herhalen hoeveel ze wel van elkaar hielden.
Ik laat je de hele wereld zien, fluisterde Bas, ik neem je overal mee naar toe.
Kijk, hier zijn we in het gebit van het mensdier, een zooitje, hè?
Hij sloeg zich schaterlachend op de knieën, deelde zich in tweeën en liet zich achter in een rotte kies.
Ik zie hier ook wel mogelijkheden om een grap uit te halen, grinnikte Vicky aan de ingang van de keelholte – en ook zij deelde zich in tweeën en liet zich achter in de keelholte. Dat zou over een paar dagen de nodige reuring geven!
Kom, zei Bas, ik weet een plekje waar je nog nooit bent geweest. En hij trok haar mee, de hersenpan in.
Ze betraden een wonderlijke wereld van kwabben en grijze cellen. Een doolhof met duizenden gangen.
Hier even rotzooien, zei Bas, moet je opletten – en hij poepte in een donker hoekje. Ze lagen dubbel toen ze het mensdier ‘ik heb ineens zo’n diarree’ hoorden roepen.
Wacht, zei Vicky, en ze spuugde wat gal in een piepklein gaatje. Weer lachten ze zich een breuk toen ze het mensdier hoorden schelden en vloeken.
Nu zal ik je iets heel bijzonders laten zien, fluisterde Bas, heel stil zijn nu. En hij troonde Vicky mee in een donkere tunnel met een lichtpuntje aan het eind.
Daar, dat licht, dat is de plek waar het mensdier voelt wat wij nu voelen, wees hij en hij sloeg zijn armpjes teder om Vicky heen.
Hij voerde haar binnen in een celletje, drukte op een knopje en plotseling baadde het hele hersengewelf in een schitterend licht.
Ze zaten een tijdje stil, met elkaar verstrengeld.
Ook hun mensdier was stil.
Lezingen
Korte toelichting Exodus 17
Het thema ‘Hellup!! Amelekieten in mijn ziel…’ zal bij mijn generatie nog wel bekend zijn. Maar bij velen jonger dan wij al niet meer. Tijdens de voorbereiding op deze dienst vroeg iemand mij: Amelekieten, wat zijn dat eigenlijk? Ik kom er nog op terug, maar nu alvast: Amelekieten waren de aartsvijanden van Israel. Een geniepig volk dat in de rug aanviel. Heel vaak verkeerde Israel in oorlog met dat tuig van de richel. Ze wonen niet alleen in de woestijn, maar ook in onze ziel. We lezen een fragment uit Exodus 17.
Exodus 17:10,11
Johannes 15:5-9
Niet bijbelse lezingen:
Etty Hillesum:
‘Ik voel me soms net een vuilnisbak, er zit zoveel vertroebeldheid en ijdelheid en halfheid en minderwaardigheid in me! Maar – er zit toch ook zo een echte eerlijkheid en een bijna elementaire hartstocht om wat zuiverheid te brengen en om de harmonie te vinden tussen het buiten en het binnen. […]
Ik geloof dat ik het maar zal doen: ’s morgens voor het werk een half uurtje “naar binnen slaan”, luisteren naar wat er binnen in me zit. “Sich versenken”. Je kunt het ook mediteren noemen, maar van dat woord ben ik nog een beetje griezelig. […]
En laat dat dan het doel zijn van dat mediteren: dat je vanbinnen één grote, ruime vlakte wordt, zonder het geniepige struikgewas, dat het uitzicht belemmert. Dat er dus iets van “God” in je komt, zoals er in de Negende van Beethoven iets van “God” is. Dat er ook iets van “Liefde” in je komt.’
Meditatie: Hellup!! Amelekieten in mijn ziel…
Lieve mensen,
hellup!! Amelekieten in mijn ziel…
Ik denk dat iedereen er last van heeft, bij tijd en wijle.
Van Amelekieten in ons brein – want zo zeggen we het nu.
Er gebeurt van alles in ons brein.
Sterker nog, ons brein bepaalt voor een groot deel wat er gebeurt.
De Vlaamse schrijven Louis Paul Boon heeft het goed gezien:
‘In het leven komt het er steeds op aan hoe men het voelt, niet hoe het is.’
Niet de buitenkant bepaalt de werkelijkheid,
maar hoe wij er van binnen mee omgaan.
In onze geest, onze ziel, ons brein is het vaak een rommeltje.
Daar hebben mensen vele verhalen en beelden voor gevonden,
voor wat zich aan chaos afspeelt in ons innerlijk.
Laten we ons daar eerst een stiltemoment in verdiepen,
ons bewust worden van wat zich in ons innerlijk afspeelt…
…
Wat treffen we aan in onze ziel?
Om te beginnen veel mooie dingen, laten we dat niet vergeten.
Verlangen naar liefde bijvoorbeeld, gevoel voor schoonheid.
Vicky Virus en Bas Bacterie vinden er een schitterend licht,
de plek waar de liefde wordt geboren.
Etty Hillesum heeft het over:
‘zo een echte eerlijkheid en een bijna elementaire hartstocht om wat zuiverheid te brengen en om de harmonie te vinden tussen het buiten en het binnen.’
Johannes heeft het over
‘de grootheid van de Vader die veel vrucht zal dragen.’
Allemaal in het menselijk brein!
Dat moeten we niet onderschatten vanuit een negatief mensbeeld,
al het moois in de menselijke ziel.
Laten we ons daar een stiltemoment in verdiepen,
Ons bewust worden van het moois in onze ziel…
…
Maar daarnaast is er ook veel ruis, veel ongedierte,
wat Etty Hillesum omschrijft als:
‘ik voel me soms net een vuilnisbak, er zit zoveel vertroebeldheid en ijdelheid en halfheid en minderwaardigheid in me.’
En later: ‘het geniepige struikgewas, dat het uitzicht belemmert.’
Je kunt ook zeggen, in de sfeer van ons opstapje:
geestelijke virussen en bacteriën,
die ons vanbinnen verontreinigen, ziek maken, verbitteren.
De bijbelvertellers van Exodus hebben er een ander beeld voor gevonden:
De Amelekieten.
Het gaat natuurlijk niet om een echt, historisch volk, maar om een metafoor.
Laten we zeggen: een dieptepsychologisch volk.
Van de Amelekieten wordt verteld dat ze Israel in de rug aanvielen,
daar waar de kinderen en de vrouwen zich schuilhielden.
De Poetins van toen:
geen militaire doelen maar onschuldige mensen vernietigen,
alleen maar om slachtoffers te maken en schrik aan te jagen,
zonder enige empathie, enig mededogen,
zonder zelfs maar enig oorlogsfatsoen – als dat al bestaat.
Zo zijn de Amelekieten in de bijbeltaal geworden tot het laagste allooi,
Tot tuig dat in de rug aanvalt, dat je in je kwetsbaarste plek raakt.
Tot innerlijk ongedierte, onderkruipsels in je geest, depressies,
de kwellende gedachten en gevoelens
waardoor we onze werkelijkheid laten bepalen, zoals Boon zei:
‘hoe het voelt, niet hoe het is.’
Wie kent het niet?
Hellup!! Amelekieten in mijn ziel…
We zien ze onder ogen in al die beelden:
de vuilnisbakken, het geniepige struikgewas,
de virussen en bacteriën, de Amelekieten in onze ziel…
…
Maar het goede nieuws is: er woont ook een Mozes in ons brein.
Een biddende Mozes.
Een bevrijdende Mozes.
Een van de Amelekieten bevrijdende Mozes.
Hoe dan?
In zijn open hand naar de hemel.
Hij heft zijn arm omhoog, in de lichtkring van God.
Ook die God woont in onze ziel, of, wie moeite heeft met dat woord ‘God’:
Het goddelijke.
Het licht, de ons overstijgende kracht.
Zo lang we ons met Mozes in ons richten op dat licht in ons
worden de Amelekieten teruggedrongen.
Zo lang we onze armen omhoog heffen in het licht
kruipt het ongedierte in onze geest terug in het donker.
En als we het zelf niet meer kunnen?
Dan mogen we ons laten helpen door anderen,
zoals Mozes zich liet ondersteunen door Aäron en Chur.
Zo lang we maar in gebed of meditatie,
of hoe dan ook op onze eigen wijze,
verbonden blijven met onze diepste bron,
zo lang hebben de Amelekieten geen schijn van kans in onze geest.
Hoe blijven wij verbonden met onze diepste bron?…
…
Hoe blijven wij verbonden met onze diepste bron?
Wat is onze diepste bron?
Ik kom er niet dichterbij:
het is het grote en eeuwige Mysterie van de Liefde.
In de gloed van de Liefde verbranden het geniepige struikgewas,
het onkruid en het ongedierte.
Maar dan moeten we eerst in onszelf leren kijken zoals we vanmorgen doen.
Introspectie zou de wereld kunnen redden.
En ik zie om me heen hoe verwoestend het gebrek daaraan kan zijn.
Verwoestend in relaties, in de politiek, in het wereldgebeuren.
Etty Hillesum leerde het noodgedwongen,
toen zij zo gekweld werd door depressies en onbehagen,
dat zij, middels een dagboek, ging luisteren naar ‘wat er binnen in haar zat’.
Sich versenken, noemde ze dat: verzinken in haar binnenste.
Zo ontdekte zij in zichzelf
‘zoveel vertroebeldheid en ijdelheid en halfheid en minderwaardigheid’.
Zodanig dat zij zich een vuilnisbak voelde.
Maar… Godzijdank ontdekte ze ook de eerlijkheid en de zuiverheid en:
‘iets van Liefde en iets van God’.
In de loop van de paar jaar die ze nog leefde werd dat ‘iets’
tot een ongelooflijk rijkdom, zodat ze in kamp Westerbork kon uitroepen:
‘Je hebt me zo rijk gemaakt, mijn God, zo rijk…’
Het is in haar geworden tot ‘één grote, ruime vlakte’.
Ieder van ons heeft ook ‘iets’ van die ruimte in zich,
iets van die rijkdom in zich, anders zaten we hier niet.
Laten we er even naar zoeken, naar die ruimte en rijkdom in ons…
…
Johannes voert Jezus op in een heel ander beeld dan dat van de Amelekieten.
Het beeld van de wijnrank.
We hoeven maar één ding te doen, zegt Jezus:
Blijf in mijn liefde.
Dan zal je als vanzelf vrucht dragen.
Dan krijgen de verstikkende, onvruchtbare groeisels geen kans.
Dan worden ze verteerd in de gloed van Liefde.
Alle kwellende vragen,
alle angsten van onze ziel,
alle paranoia van onze geest,
alle waanvoorstellingen die ons brein creëert,
alle Amelekieten,
ze blijven weg uit het licht van de Liefde.
Daar kunnen ze niet tegen, tegen dat licht en dat vuur.
Laat dat onze dagelijkse meditatie zijn, onze focus:
Blijf in de Liefde…
…
STILTE
Gebeden (met stilte en Onzevader)
Gij, rustpunt in onze ziel,
Eeuwige Liefde die Gij zijt,
richt ons vanbinnen op u,
zodat wij vrede voor de wereld zijn…
Wij geven onze gebedsintenties voor de wereld mee in de stroom van uw Geest door deze wereld – en we noemen u:
Oekraïne, de slachtoffers, de vluchtelingen…
Alle landen en volken die worden kapotgemaakt door oorlog en geweld…
De gebieden in deze wereld die het meest te lijden hebben onder de opwarming van de aarde…
De droogte en de honger in zoveel delen van de wereld…
De onrust, de woede en de angst in onze eigen samenleving…
Allen die te lijden hebben onder onrecht…
Mensen die ziek zijn…
Stervenden en allen die rouwen om de dood…
Allen die om welke reden ook lijden aan het leven…
Onszelf, ons eigen leven, onze geliefden, in de stilte…
…
We bidden samen het Onzevader:
Onze Vader die in de hemelen zijt,
Uw naam worde geheiligd,
Uw koninkrijk kome,
Uw wil geschiede gelijk in de hemel alzo ook op aarde.
Geef ons heden ons dagelijks brood.
En vergeef ons onze schulden gelijk ook wij vergeven onze schuldenaren.
En leid ons niet in verzoeking, maar verlos ons van de boze.
Want van u is het koninkrijk, en de kracht, en de heerlijkheid, tot in eeuwigheid.
Amen.