Thema: MINNE
Stilte en gebed (van middeleeuws mysticus Willem van St. Thierry)
O Liefde, waaraan iedere liefde
haar naam ontleent,
ook de lichamelijke
en zelfs de ontaarde liefde.
Heilige en heiligmakende Liefde,
zuiver en zuiverend,
levenschenkend leven,
open ons voor uw heilig lied,
ontsluier het mysterie van uw kus
en de diepe zin van uw gefluister,
waarmee Ge in het hart van uw zonen
betoverend zingt over uw kracht
en het zalig genieten van U.
Opstapje naar het thema: Mmm…
Mmm
Zwaantje gleed over het water.
Ja, ze zwom, maar dat kon je niet zien aan haar mooie witte lijf.
Alles was stil aan dat lijf.
Maar in dat lijf was het niet stil.
Haar hart ging als een razende tekeer want daar kwam Zwaan.
Als een machtig schip doorkliefde hij de golven.
Wat een prachtige kerel was die Zwaan toch.
Maar o, kijk, nu boog hij zijn sierlijke hals naar Zwaantje toe.
Hij raakte haar bijna met zijn open snavel aan.
Hij draaide om haar heen en boog telkens.
En Zwaantje ging mee in zijn bewegingen.
Ze gleden en draaiden en bogen.
Zo dansten ze om elkaar heen.
Nu raakten ze elkaar aan.
Hun halzen gleden langs elkaar omhoog, omhelsden elkaar.
Dat was zo’n fijn en glad gevoel.
Zwaantje voelde zijn borst tegen die van haar.
Heel licht wreef hij die tegen haar aan – breed en warm en zacht.
Ze zwijmelde, duizelde… mmm!
Nu kwam Zwaan met zijn vleugel om haar heen.
Over haar heen.
Zo teer en toch sterk.
God! – zuchtte Zwaantje.
Lezingen:
HOOGLIED 4:16-5:1
Zij: Ontwaak, noordenwind / en kom, zuidenwind,
doorwaai mijn hof / dat zijn balsemgeuren stromen!
Kome mijn lief in mijn hof / en laat hij eten van zijn kostelijkste vrucht…
Hij: Hier ben ik in mijn hof / mijn liefje, mijn bruid.
Ik pluk er mijn mirre en mijn balsem / ik eet er mijn honing uit mijn honingraat,
en drink er mijn melk en mijn wijn.
Meisjes: Eet, vrienden / drink, en word dronken van liefde.
I Korintiërs 12:31-13:3 I Korintiërs 12:31-13:3
(In het voorafgaande hoofdstuk heeft Paulus vele geloofsgaven opgesomd. Maar aan het slot verwijst hij naar de climax in het volgende hoofdstuk)
‘Richt jullie op de hoogste gaven. Maar ik wijs jullie een weg die nog veel verder omhoog voert:
Al spreek ik in de talen van mensen en engelen, maar liefde heb ik niet – dan ben ik een galmend stuk brons of een hol dreunende handtrom.
En al heb ik de gave van profeteren en weet ik alle verborgenheden en al wat er maar te kennen is, al heb ik het geloof dat bergen verzet, maar liefde heb ik niet – ik ben niets.
En al deel ik alles uit wat van mij is, en al geef ik mijn lichaam prijs om mij te laten verbranden, maar liefde heb ik niet – het heeft geen enkel nut.
Romeinen 8:38
‘Ik ben er zeker van dat noch dood noch leven, noch engelen noch machten noch krachten, noch heden noch toekomst, noch hoogte noch diepte, noch wat er ook maar in de schepping is, ons zal kunnen scheiden van de liefde van God in Christus.’
Buitenbijbelse lezing: Hadewych (middeleeuwse dichteres en mystica)
Ach, hoe het seizoen er ook uitziet,
in de hele wijde wereld is er niets
dat mij vreugde kan schenken
behalve ware minne.
Meditatie: MINNE
Lieve mensen,
Ik neem u mee in de hoogten en diepten van de liefde,
of beter, met dat mooie middeleeuwse woord: de Minne.
Voel u vrij om af te haken als het u niet meer past.
Voel ruimte – maar voel u ook uitgenodigd.
De Liefde… na een van mijn lezingen sprak een man mij aan:
‘Altijd als ik jou hoor praten over de liefde, denk ik: Waarom voel ik dat niet zo? Natuurlijk ken ik ook wel liefde, maar zo diep en zo hoog als jij het vertelt…’
Iedereen kent wel liefde, maar wat ik heb ontdekt en wil vertellen
is de Liefde als het allerhoogste, het enige wat telt…’
We leren de liefde vooral kennen als verlangen, denk ik.
Een soort – aanvankelijk onbestemd – heimwee naar vervulling.
De Vlaamse zanger Raymond van ’t Groenewoud schreeuwt het uit:
Je veux de l’amour, je veux de l’amour.
En daarmee zingt hij het diepste verlangen uit van mensen.
Net zoals zijn collega Frank Boeijen in het lied De Verzoening:
Heb me lief, heb me lief, heb dit lichaam lief.
En daarmee drukt hij meteen ook het lijfelijke aspect uit.
De liefde als lijf, de erotiek.
Allemaal gestalten van de liefde.
Even in de stilte zoeken naar gestalten waarin wij de liefde kennen…
…
Waarom voel ik dat niet zo?
Misschien is het toch een keuze,
misschien zit er toch meer in dan we vaak denken…
Er hoeft niets maar ik wil u graag enthousiast maken
voor de liefde in haar volheid, in haar hoogste vermogen.
Iedereen vindt liefde belangrijk, vindt braaf liefde belangrijk, maar…
het is het enig belangrijke, het is waartoe wij op aarde zijn.
Het is de liefde alleen waarin we God op het spoor komen.
Als zoekende adolescent was ik God kwijt.
Pas toen ik de liefde leerde kennen bloeide ik weer open voor God.
Ik ontdekte, nee, niet: God is liefde, maar: Liefde is God.
Zoals Zwaantje werd overrompeld door de Liefde
en alleen nog kon uitbrengen: God! – als kreet van verrukking.
Liefde is de allerhoogste verrukking en roeping.
Paulus somt een heleboel godsdienstige gaven op in I Korintiërs 12,
maar als hij over de liefde begint zegt hij:
Ik wijs u een weg die veel verder omhoog voert.
In dat beeld zie je zo’n bergweg omhoog slingeren, naar de top,
waar we uitkomen bij Liefde als het heilige, overstijgende – van God.
Liefde is God.
De oproep van het Hooglied:
Laten we dronken van liefde worden, dronken van God.
Dat is voor ons weggelegd in het leven:
Dronken van leven, dronken van muziek, dronken van licht,
dronken van liefde, dronken van God…
…
Waarom voel ik dat niet zo?
Misschien omdat we die keuze niet maken…
Liefde als keuze voor het adeldom van de mens.
Deze beleving van de liefde heeft in onze cultuur zijn hoogtepunt gevonden
in de zogenaamde ‘hoofse liefde’:
een middeleeuwse vorm van verfijnde liefdebeleving
en in de Romantische liefde van de 19de eeuw.
Romantisch: niet in de sentimentele, zoete versie
zoals die in onze tijd meestal wordt bedoeld,
maar de Romantiek als cultuur van die tijd:
als besef van een hogere werkelijkheid – denk maar aan Goethe.
Het is juist dit hoge ideaal, dit ‘hoog leggen van de lat van de liefde’,
dat onze natuurlijke, zwakke liefde boven zichzelf doet uitstijgen
in een duurzame gloed.
De paleontoloog en pater Jezuïet Pierre Teilhard de Chardin
ziet de energie van de liefde als het hoogtepunt van de evolutie,
het punt op de horizon:
‘Alleen de liefde is in staat levende wezens één te laten worden op een manier die hen voltooit en vervult […] want alleen zij verenigt hen in hun diepste zelf.’
De Engelse denker Roger Scruton spoort de mens aan
om aansluiting te zoeken bij een overstijgende werkelijkheid:
de liefde als heilig mysterie:
‘De romantische liefde is een van de grootste verworvenheden van de mensheid, die de erotische ervaring uittilt boven de dierenwereld.’
Zoek ernaar in je binnenste, in de stilte…
…
Liefde in vele gestalten, en alle de afglans van de liefde die God is.
Voor minder gaan we niet: Liefde als God.
Na dezelfde lezing kwam er ook een mevrouw naar me toe die me vroeg:
‘Denk je niet dat de meeste mensen toch een beetje blijven steken in de man/vrouw-verhouding als het over de liefde gaat? Dat ze denken aan geluk in de liefde op dat gebied?’
Dat is niet mijn bedoeling – en nu gaan we de diepte in.
Liefde is ook oefening juist niet in geluk.
Liefde wordt pas waar in eenzaamheid, ziekte en pijn.
Niet alleen als je in een gelukkige liefdesrelatie leeft,
maar misschien wel juist als het daaraan ontbreekt.
Juist als je geen geluk hebt in de liefde of als je alleen bent
komt het er op aan om het in jezelf te zoeken en te kiezen voor de liefde.
Kiezen voor de liefde als innerlijk vermogen.
Om die laag van God in je ziel aan te boren als het crisis is in je leven.
Dat is de praktische en dagelijkse oefening om te leren
dat niets ons kan scheiden van die Liefde,
de Liefde die LIEFDE is, die God is.
Niets: Dood noch leven, machten noch krachten, wat dan ook.
Vul maar in in de stilte, al die dingen in ons eigen leven,
die ons NIET kunnen scheiden van de LIEFDE…
…
Kunnen we de Liefde aanspreken als God – Liefde als ‘jij’?
We gaan in de leer bij de middeleeuwse mystici.
We hoorden al Willem van St. Thierry, die God aanspreekt als Liefde:
O Liefde, waaraan iedere liefde haar naam ontleent…
Maar nog mooier klinkt het bij Hadewych.
Zij speelt met de prachtige naam Minne, tastend naar ‘iets in God’.
Zij zoekt naar de kern van God in die naam. (kleindochter)
Zij roept Minne aan als een persoon, in alle omstandigheden van het leven.
Hadewych, zij vertolkt in het laatste vers precies ook mijn hartenwens.
Wat er ook gebeurt, focus op Minne, tot in de dood.
Ach, hoe het seizoen er ook uitziet,
in de hele wijde wereld is er niets
dat mij vreugde kan schenken
behalve ware minne.
Ach, hoe ik mijn pijn ook uitschreeuw en beklaag
de minne mag doen met mij wat ze wil,
ik wil haar al mijn dagen geven,
lof en eer.
Ach minne, mocht je oog toch mijn trouw bezien!
Want daarvan te gewagen geeft mij moed.
Want naar je hoge hoogten
trok mij eerst jouw geur.
Ach minne, ja, jij, die nooit loog,
omdat jij me in mijn jeugd datgene getoond hebt
waar ik naar smacht. Omdat jij het kunt,
wees medicijn.
Ach, ben ik in het voor- of in het nadeel,
moge alles, minne, gaan volgens jouw raadsbesluit.
Jouw slagen zijn voor mij voldoende genade
in de ogen van de Verlosser.
Ach, of ik door het diepe waad, of steile wegen klim,
of ik hongerig of verzadigd ben,
mocht ik jou, minne, totale voldoening geven
en goed sterven…
… STILTE
Gebeden (met stilte en Onzevader, oecumenische versie)
Jij,
liefhebbend hart van het mysterie,
die wij noemen: Minne…
Maak in ons ruimte voor jou.
Wees groot en hoog en mooi in ons bestaan,
in onze ziel.
In jouw licht leggen wij neer
onze gebedsintenties voor de wereld,
de wereld waarin het zo ontbreekt
aan jou, Minne.
Wij noemen:
De oorlogsslachtoffers in Israel, Gaza, Libanon en Oekraïne…
De zorgen om het klimaat en de kwetsbaarheid van de aarde…
De polarisatie en vervreemding van elkaar in onze samenleving…
Al die mensen op drift, op jacht naar een beter leven…
Zieken, stervenden, eenzamen…
Waar wij zelf aan denken en wat we zelf willen noemen
in de stilte…
…
We bidden samen het Onzevader…
Onze Vader die in de hemel zijt,
Uw naam worde geheiligd.
Uw koninkrijk kome.
Uw wil geschiede, op aarde zoals in de hemel.
Geef ons heden ons dagelijks brood.
En vergeef ons onze schulden
zoals ook wij onze schuldenaars vergeven.
En leid ons niet in verzoeking,
maar verlos ons van de boze.
Want van U is het koninkrijk
en de kracht en de heerlijkheid
in eeuwigheid. Amen.