De panda en de faraomier

In deze tijd van vreselijke gebeurtenissen in de wereld stellen we de vraag:

wie wil je zijn?

Daarom begin ik met een fabel: Wie wil je zijn?

De panda of de faraomier?

 

F: Ha, mevrouw Panda, hoe gaat het? Zeker niet zo best…??

P: Hoezo, mevrouw Faraomier? Waarom  zou het met mij niet goed gaan?

F: Nou, als ik goed ben ingelicht wordt u met uitsterven bedreigd!

P (zucht): Ik kan u geen ongelijk geven…

F: Maar wat zijn jullie panda’s dan ook voor stelletje domboos!

P: Hoezo?

F: Nou, jullie vragen er eenvoudig om, om uitgeroeid te worden. Ga maar na: ten eerste planten jullie je nauwelijks voort… 

P: Ik kan het niet ontkennen, juffrouw mier…

F: Ho ho, faraomier, mevrouw Panda, faraomier… Koninklijke mieren, begrijpt u wel. Maar vooruit: ten tweede eten jullie alleen bamboescheuten. Met zulk eenzijdig voedel maak je je kwetsbaar…

P: Klopt allemaal, mevrouw Faraomier.

F: Ten derde, jullie doden nooit andere dieren. Vindt u het gek dat jullie uitsterven? Nee, dan wij: wij planten ons oneindig voort. Wij vreten alles op wat ons voor de kop komt en wij vernietigen elk levend wezen dat ons in de weg zit… Wij overleven altijd, juist omdat wij zulke verdelgers zijn.

P (stilte, dan met waardigheid): Mevrouw Faraomier, laat ik u de wijsheid van de panda meegeven. Onze innerlijke beschaving bestaat uit dit, ons levensmotto:  Wij sterven liever uit dan dat wij verdelgen… 

F (in nadenken): … wij sterven liever uit dan dat wij verdelgen….???? ….daar moet ik eens goed over nadenken, mevrouw Panda….

 

That’s the question:

Wie wil je zijn?

De panda of de faraomier?

 

 

Lezing: Mattheüs 5:3-10 (NBV)

 

Korte meditatie

Lieve mensen,

natuurlijk weet ik ook niet hoe we moeten reageren

op het terrorisme, de agressie van de IS.

Ik ben geneigd mee te gaan in de spierballentaal van Hollande:

we zullen onze strijd onverminderd voortzetten.

Van Aboutaleb: het is nu tijd om IS weg te vagen.

Van Rutte: we zijn in oorlog met IS.

Van Wilders… en ga zo maar door.

Maar ik denk dat het onmacht is…

…

Waarom denk ik dat?

Omdat IS bestaat uit faraomieren.

Het maakt hen niet uit of ze individueel sneuvelen.

De dood in de oorlog is een martelaarsdood

die een beloning in de hemel garandeert.

Het heeft geen zin mensen die niet bang zijn voor de dood

te bedreigen met de dood.

Hoe meer je ervan uitroeit, hoe meer er voor in de plaats komen.

Hoe meer slachtoffers je maakt,

hoe meer toekomstig geloof je zaait.

Voor elke gedode strijder verrijzen er minstens twee.

Elk kind dat een vader verloor in een bombardement  

is nog meer van haat vervuld.

Deze oorlog en alle andere oorlogen

Zijn onderdeel van een onontwarbaar kluwen van oorzaak en gevolg,

oorzaken en gevolgen van een faraomierenmentaliteit:

de waarheid in pacht hebben en willen opleggen,

overleven, evolutionair de sterkste zijn, je groot maken, met velen zijn, 

je een weg banen, je overal doorheen vreten,’

alles verdelgen wat op je weg komt.

En die mentaliteit zien we niet alleen bij IS,

die zagen en zien we net zo goed bij westerse landen.   

Die zien we overigens opmerkelijk vaak in religie…

…

Religie, ja, want zo onschuldig als velen zeggen dat religie is, is zij niet.

Enige religiestress lijkt me wel op z’n plaats in deze dagen.

Het gedachtegoed van IS is als religie begonnen

en is erin geworteld.

Dat moet ons uiterst alert maken, ook op onze eigen godsdienstigheid.

Elke godsdienst, hoe schijnbaar vreedzaam ook, draagt een kiem in zich

van gelijkhebberigheid, waarheidsclaim, en wereldheerschappij.

Er schuilt een leger aan faraomieren in de schoot van de religie.

Ook al wordt dat in deze dagen weer overal gezegd,

er bestaat niet zoiets als ‘de echte islam’, of ‘het echte christendom’.   

IS heeft ‘de’ islam niet begrepen, hoor ik telkens.

Maar ‘de’ islam bestaat niet, net zomin als ‘het’ christendom

of ‘het’ jodendom bestaat.

Met al die godsdiensten, maar net zo goed de oosterse,

kun je als je wilt alle kanten uit, ook de onderdrukkende

en de zeer gewelddadige.

Te gemakkelijk wordt er gezegd:

we hebben niets tegen de religie.

Het is inherent aan religie om de wereld te willen verbeteren.

Alle geschriften kunnen worden uitgelegd als rechtvaardiging van geweld.

Ik denk dat het hoog tijd is om ernstig na te denken

over het faraomierkarakter van religie

en of we die niet achter ons kunnen laten.

Ik ben geneigd om te zeggen:

hoe meer religie, hoe minder God – en andersom…

… 

Wie wil je zijn?  

De panda of de faraomier?

Rest ons dan niets anders?  

Niets anders dan de faraomieren bestrijden

door zelf een faraomier te worden?

En zodoende alleen nog maar meer en nog meer faraomieren te creëren?

Of is er een andere weg?

Ik weet het niet, maar ik wil op z’n minst nadenken over een andere weg.

 

(later toegevoegd:)

(Daarmee wil ik niet zeggen dat ik ‘pacifist’ ben

of dat we ons maar moeten laten afslachten.

Dat bedoel ik natuurlijk niet.

Er is een derde weg, anders dan lijdzaam toezien of blinde wraak.

Er moet namelijk wel recht geschieden.

Daarbij is geweld helaas onvermijdelijk.

Maar laat het vooral proportioneel geweld zijn,

gericht op gerechtigheid en bevrijding van de onderdrukten)…

…

Laat het een weg zijn van waardigheid en gelijkmoedigheid: de pandaweg.

En als ik Mattheüs in zijn Bergrede mag geloven

lijkt zijn Jezus daar ook voor te kiezen.

Hij noemt vier groepen uit de pandacategorie:

de stille, bescheiden mensen, zij die treuren, zij die honger hebben

en allen die door de samenleving uitgekotst worden.

Kort samengevat: de kwetsbaren, die geen keuze hebben.

Het zijn die mensen wie iets overkomt.

Mensen die vaak in de hoek zitten waar de klappen vallen.

De onschuldige slachtoffers, zoals die in Parijs: rasechte panda’s.

Vervolgens noemt Mattheüs de panda’s

die ervoor kiezen om een panda te zijn.

Het zijn mensen met een bepaalde gezindheid,

mensen die staan voor een mentaliteit.

Zij willen niet tot de faraomieren behoren.

Het zijn de zachtmoedigen, de barmhartigen,

de vredestichters en zij die zuiver van hart zijn.

Het zijn de panda’s die het motto van mevrouw Panda aanhangen:

ik sterf liever uit dan dat ik verdelg.

Net zoals de Franse politiek analist Nicolas Henin,

Die tien maanden gegijzeld werd door de IS en die ook zegt:

Beantwoord hun geweld niet met hetzelfde geweld

want pas dan hebben zij echt gewonnen…

…

En verwijst Jezus in zijn leven en sterven

ook niet naar een God die een pandagod is?

Een God die zich liever laat kruisigen

dan dat hij anderen kruisigt?

Een God wiens antwoord op IS alleen maar liefde is?

Geen softe, maar taaie, harde, koppige, immer volhoudende liefde?

Liefde die zegt:

nee, met al jouw haat krijg je het niet voor elkaar

dat ik net zo word als jij.

Nooit maak je van mij een faraomier…

…

STILTE

 

Toelichting kaars Eddy van Santen:

Door een misverstand was de familie Van Santen niet aanwezig bij de gedachtenisdienst van 1 november, waarin  we ook ds. Eddy van Santen noemden. Graag voldoen wij aan hun verzoek om alsnog in hun aanwezigheid zijn naam te noemen en een kaars aan te steken. Wouter, ik nodig je uit om na het noemen van de naam e kaars op de tafel aan te steken met het vuur van de Paaskaars. (korte stilte / naam / korte stilte)

 

Wij bidden de gebeden:

 

Gij bron van licht en leven

en liefde,

laat de namen van de slachtoffers in Parijs

en van alle oorlogsslachtoffers wereldwijd

met de namen van onze gestorven geliefden

klinken in uw stilte…

…

Laten zij opgenomen zijn in die ene naam

die de dichters van Israel u hebben gegeven,

een naam van trouw en liefde:

ik ben met jou,

in jou…

…

Wij breken het brood en schenken de wijn

om alle gebrokenheid in de wereld,

om al het bloed dat vloeit,

om alle verdriet en gemis,

dat wij u noemen,

in de stilte…

…

Zegen ons met licht en liefde, amen.