Thema: VOORBESTEMMING?
Stilte en gebed
Gij, licht van de lieve lange dagen,
de veelheid van onze gedachten en gevoelens
laten wij los in uw stilte…
…
Neem van ons weg wat ons te zeer in beslag neemt.
Maak ons leeg van prikkels en zorgen en angsten.
Maak ons leeg en los van onszelf.
Maak ruimte in ons voor u.
En vul ons met uw geest.
Breng ons in uw rust in onszelf.
Adem in ons uw liefde.
Doordring ons met uw vrede.
De vrede van Christus,
Amen.
Opstapje naar het thema: Rinus Rups en Vlekkie Vlinder
Rinus Rups zat zich lekker vol te vreten op een koolblad.
Hij was zo dik dat hij nauwelijks kon bewegen.
Maar dat hoefde ook niet want hij had zijn voedsel overal om zich heen.
Hij vrat en sliep – dat was het wel zo’n beetje.
Op een mooie zomermorgen streek er een vlinder bij hem neer.
‘Hoi, ik ben Vlekkie Vlinder’, zei ze, want ze was een ‘zij’.
En zij was heel mooi, heel licht, bijna doorschijnend,
wit als de zon, maar met een paar zwarte vlekjes.
‘Weet je wel dat jij bent voorbestemd?’ vroeg Vlekkie aan Rinus.
Rinus keek niet op of om, maar vrat gulzig door.
‘Voorbestemd tot wat?’ gromde hij, humeurig omdat hij gestoord werd.
‘Jij bent voorbestemd om net zo’n mooie vlinder te worden als ik’, zei ze.
‘Dat hoef ik niet’, zei Rinus, ‘ik voel me goed zoals ik ben.’
‘Maar het is zo fijn om te kunnen vliegen en vrij te zijn en luchtig rond te fladderen in het mooie licht…’
Ze zong het bijna, Vlekkie, zo blij werd ze ervan om het te vertellen.
‘Hm’, gromde Rinus Rups, ‘niks voor mij, hoor, veel te vermoeiend. Laat mij hier maar lekker zitten op mijn koolblad en mij lekker vol vreten en slapen…’
‘Dan moet je het zelf maar weten’, zuchtte Vlekkie, ‘je weet niet wat je mist. En dat bedoel ik precies zoals ik het zeg: je weet het niet. Je weet niet wat je mist.’
‘Dat hoef ik ook niet te weten…’, zei Rinus koppig en hij zette zijn tanden weer in het blad.
Maar toen ging Vlekkie een licht op en ze lachte.
‘Haha, jij vergeet één ding. Je hebt niks te kiezen. Je wordt gewoon een vlinder als ik. Dat gebeurt gewoon.’
Rinus schudde zijn dikke kop en zei ongelovig: ‘Wat nou ‘gebeurt gewoon’? Hoezo word ik gewoon een vlinder? Als ik hier voor eeuwig wil blijven rondkruipen op mijn blad, dan doe ik dat toch ‘gewoon’…’
‘Nee hoor’, zei Vlekkie en ze danste met haar vleugels op de rand van het blad, ‘nee hoor. Je gaat straks slapen en dan word je een pop en daarna word je opnieuw geboren als vlinder.’
Toen verdween Vlekkie weer in het licht.
En Rinus viel in een diepe slaap…
Lezingen
Psalm 139:13-16
Jij was het die mijn nieren vormde,
die mij weefde in de schoot van mijn moeder.
Ik loof jou voor het ontzagwekkende wonder van mijn bestaan,
wonderbaarlijk is wat jij hebt gemaakt.
Ik besef het tot in het diepst van mijn ziel.
Toen ik in het verborgene gemaakt werd,
kunstig geweven in de schoot van de aarde,
was mijn wezen voor jou geen geheim.
Jouw ogen zagen mijn vormeloos begin,
alles werd in jouw boekrol opgetekend,
aan de dagen van mijn bestaan ontbrak er niet één.
Ook de verrezen Jezus spreekt van levensfasen en voorbestemming als hij Petrus in ere herstelt in Johannes 21: 18
Werkelijk, ik verzeker jou: toen je jong was deed je zelf je gordel om en je ging waar je maar wilde, maar wanneer je eenmaal oud wordt zal een ander je gorden en je brengen waar je niet wilt.
In Athene gaat Paulus in gesprek met de Griekse filosofen. Hij zoekt wat hen zou kunnen verbinden en kruipt heel erg naar hun belevingswereld toe. In hun godbeleving vindt hij een aanknopingspunt. We lezen het fragment waarin hij hen daarin aanspreekt, in Handelingen 17:27-28
Het was Gods bedoeling dat de mensen hem zouden zoeken en hem al tastend zouden vinden, aangezien hij van niemand ver weg is. Want in God leven wij en bewegen wij en zijn wij.
We luisteren naar Prediker 3:1-8, versie van Bob Dylans Turn turn turn, in de uitvoering van The Byrds
To everything (turn, turn, turn)
There is a season (turn, turn, turn)
And a time to every purpose, under heaven
A time to be born, a time to die
A time to plant, a time to reap
A time to kill, a time to heal
A time to laugh, a time to weep
To everything (turn, turn, turn)
There is a season (turn, turn, turn)
And a time to every purpose, under heaven
A time to build up, a time to break down
A time to dance, a time to mourn
A time to cast away stones, a time to gather stones together
To everything (turn, turn, turn)
There is a season (turn, turn, turn)
And a time to every purpose, under heaven
A time of love, a time of hate
A time of war, a time of peace
A time you may embrace, a time to refrain from embracing
To everything (turn, turn, turn)
There is a season (turn, turn, turn)
And a time to every purpose, under heaven
A time to gain, a time to lose
A time to rend, a time to sew
A time for love, a time for hate
A time for peace, I swear it’s not too late
Buitenbijbelse lezingen:
Spinoza:
Al wat is, is in God;
en zonder God kan niets zijn
noch begrepen worden.
Konstantin Paustovski (Russisch/Oekraïense schrijver):
Op een kruising van honderden wegen
komen mensen elkaar toevallig tegen,
niet wetend dat hun leven tot nu toe
voorbereiding op deze ontmoeting was.
Meditatie: Voorbestemming?
Lieve mensen,
voorbestemming…
Hm, eerst even een vlekje wegwerken.
Nee, niet Vlekkie Vlinder, die mag blijven.
Maar een vlekje in de kerkgeschiedenis, door theologen bedacht,
een vlekje dat je gerust een heel lelijke vlek mag noemen.
De inktzwarte vlek die sommigen van ons nog kennen als: voorbeschikking.
Voorbeschikking namelijk of je in de hemel of de hel komt,
waarbij de grootste kans was dat je in de hel belandde.
Dat vreselijke misverstand dat miljoenen mensen angst heeft aangejaagd.
Dat is NIET wat ik bedoel.
Voorbestemming, het ruikt misschien een beetje naar voorbeschikking,
maar het is iets totaal anders.
In het woord voorbeschikking ligt alles onwrikbaar vast, tot in detail,
buiten ons om bepaald.
Voorbestemming is speels, vrij, open, met een aandeel voor onze eigen rol.
Ja, je komt ergens uit, maar het kan langs verschillende wegen
en jij speelt er volwaardig in mee.
Voorbeschikking is doem, voorbestemming is belofte.
Belofte voor allen om een vlinder van licht te worden.
Een zon van God, zo mooi, zo ongelooflijk wonderbaarlijk
dat we er stil van worden…
…
Nu deze schandvlek op de kerkgeschiedenis is weggewerkt
kunnen we ons onbevangen openen voor de ruimte in dat woord:
voorbestemming.
Zijn wij voorbestemd? Is ons leven voorbestemd?
Velen hebben op z’n minst dat gevoel.
Niet dat alles vastligt tot in de kleinste gebeurtenissen,
maar wel dat er iets is als een plan met je leven.
Dat de dingen niet voor niets gaan zoals ze gaan,
ook al was het soms moeilijk en verdrietig.
Dat het misschien ergens goed voor geweest is.
Dat je langs vele omwegen misschien toch ergens terecht bent gekomen
waar je moest komen.
Zoveel mensen hebben me zoveel verhalen verteld
over zogenaamd toevallige ontmoetingen die net iets te toevallig waren:
dat ik jou nu net tegen moest komen.
In mijn geval – ik heb het al duizend keer verteld maar blijf er verwonderd over: dat ik bij mijn geliefde in de klas moest komen
via een reeks van toevalligheden, niet dankzij maar ondanks mezelf.
Het is de wijsheid van de Russische schrijver Konstantin Paustovski:
Dat je op een bepaald punt in je leven iemand ontmoet,
die beslissend wordt voor je verdere leven,
zó dat je ineens ziet hoe alles daarvoor niet meer is geweest
dan voorbereiding op deze ontmoeting.
Al het voorafgaande was hierop aangelegd.
We zoeken in ons eigen leven naar misschien zo’n moment…
…
Wat zou dan het geheim van ons leven kunnen zijn?
Wat zou het dan zijn dat wij het vaak zo ervaren?
Dat ons leven is gevat in een groter geheel,
zoals een rivier is ingebed tussen haar oevers?
Zeker, die oevers zijn flexibel, soms zijn ze smal, liggen dichtbij elkaar,
soms, als het water stijgt, rekken ze zich uit tot ver in de uiterwaarden,
maar wat blijft is de bedding, de inbedding…
Misschien is dat wat de oude Grieken bedoelden:
Dat ons leven deel is van een geheel, waarin het is ingebed.
Het Ene, noemde die oude Griek Plotinus dat, het Ene waarin wij allen zijn.
En binnen dat Ene stroomt alles, is alles in beweging,
zoals die andere oude Griek Herakleitos signaleerde.
En kijk toch eens hoe mooi, hoe empathisch
de jood Paulus daarop inspeelt en zinspeelt:
Dat Ene is God en in God leven wij en bewegen wij en zijn wij.
Een slim staaltje van Grieks denken in zijn joodse gedachtegoed.
Het doet er ook niet toe, het is alles één.
En hoe alles één is blijkt 16 eeuwen later
als de geleerde Spinoza, nota bene, langs wiskundige weg vaststelt:
Al wat is, is in God;
en zonder God kan niets zijn,
noch begrepen worden.
En wat er gebeurt binnen God, alles wat erin beweegt en stroomt,
het valt alles binnen God en blijft binnen God.
Ook de donkere en moeilijke dingen.
Daarom is er van alles een tijd, zegt de Prediker.
Van goed en kwaad, van vrolijkheid en verdriet,
van oorlog en vrede en ga zo maar door…
Maar denk erom, dat al die wisselingen in het leven
vallen en blijven binnen God – wat een rustgevend perspectief.
En Bob Dylan en The Byrds zingen het Prediker na:
Er is een tijd voor alles onder de hemel, voor alles een tijd.
Een tijd van stilte…
…
Er is een tijd voor alles.
A time to every purpose under heaven.
Een tijd voor elke bestemming onder de hemel.
Ja? Is er een ‘purpose’? Een doel? Een bestemming.
Blijkbaar heeft God een plan, een doel met ons allen.
De dichter van Psalm 139 voelt het heel diep,
dat plan van God met zijn leven.
Al van meet af aan was God erbij:
Ja, de dagen die nog moesten komen, jouw dagen, mijn dagen,
stonden al beschreven.
Vat het niet te letterlijk op, maar zie en beleef deze woorden
als een ongelooflijk intiem gekend zijn door God.
Van het aller vroegste begin af aan gaat God met ons haar weg.
En als ik zelf terugkijk op mijn leven kan ik daar niet omheen.
Ook, misschien wel juist in de pijn en de angst en het lijden,
ging God met mij haar weg, gaat God met jou haar weg.
Maar welke weg is dat dan?…
…
God gaat met ieder zijn of haar weg.
Die wegen zijn verschillend en veelkleurig.
Ze hoeven niet samen te vallen met de omstandigheden.
God speelt door de omstandigheden heen, vaak op verborgen wijze.
Maar al die wegen, honderden wegen, zegt Paustovski,
komen samen op de kruising van de liefde.
Daar ligt ons aller bestemming.
Wij zijn voorbestemd, ja, voorbestemd tot liefde.
En alles wat er in ons leven is gebeurd mogen we lezen
als voorbereiding op deze ontmoeting:
de ontmoeting met de liefde, de Liefde met een hoofdletter, God.
Al onze dagen, zegt psalm 139, staan opgeschreven in de boekrol,
ja, maar het is de boekrol van de liefde.
Het is een diepe troost ons leven, met al zijn ups en downs,
zo te kunnen lezen…
…
Soms willen we daar niet aan, net als Rinus Rups.
Dan blijven we liever veilig op onze eigen vierkante centimeter.
Maar het leven trekt ons daar af en gaat met ons haar wegen.
Op weg naar de vlinder die wij mogen worden.
Op die weg komen wij telkens een lichtkring dieper in God.
We zijn al in God, maar tegelijk worden we nog dieper God in getrokken.
Dieper de liefde in getrokken.
Dat is de gang van het leven: telkens een lichtkring dieper…
Ook onze zwakheden en miskleunen
vallen binnen die voorbereiding en voorbestemming.
Kijk maar naar Petrus.
Toen je jong was, zegt Jezus tegen Petrus, trok je je eigen plan.
In de beelden van die tijd: je deed zelf je gordel aan.
Dat wil zeggen: je was haantje de voorste, had de grootste mond,
je zwoer dat je je rabbi nooit zou verloochenen
en bezwoer vervolgens dat je die rabbi niet kende.
Je wist niet hoe snel je je hachje moest redden.
Maar als je ouder wordt, telkens een lichtkring dieper je bestemming in,
zal een ander je gorden.
Die ander is de Liefde…
… STILTE
Gebeden (met stilte en Onzevader)
Gij die ons leven omvat,
deze wereld en de geschiedenis omvat,
ons omvat en omarmt,
in onze rusteloosheid en in de maalstroom van het leven,
in de vele wisselingen van het lot,
zijt Gij het rustpunt waarin alles thuiskomt.
In dat besef dragen wij de wereld aan u op in onze voorbeden
en we noemen u:
arm, kapotgeschoten Oekraïne,
mensen op drift vanuit de vele kansloze gebieden op de wereld,
vluchtelingen over land en op zee,
de onrust en de problemen in onze eigen samenleving,
de geschonden aarde en de bedreigde dieren en planten,
de zorgen om de opwarming van de aarde,
en alle gebrek aan liefde in de wereld,
ons eigen leven, onszelf, onze geliefden,
in de stilte…
…
We bidden samen het Onzevader
Onze Vader die in de hemelen zijt,
Uw naam worde geheiligd,
Uw koninkrijk kome,
Uw wil geschiede gelijk in de hemel alzo ook op aarde.
Geef ons heden ons dagelijks brood.
En vergeef ons onze schulden gelijk ook wij vergeven onze schuldenaren.
En leid ons niet in verzoeking, maar verlos ons van de boze.
Want van u is het koninkrijk, en de kracht, en de heerlijkheid, tot in eeuwigheid.
Amen.